بازی درمانی نوعی روش درمانی است که برای کودکان استفاده می شود. به این دلیل که کودکان ممکن است نتوانند احساسات خود را پردازش کنند یا مشکلات را به والدین یا بزرگ سالان دیگر بیان کنند. اگر چه بازی درمانی ممکن است زمانی عادی و بازی ساده ای به نظر بیاید، اما بسیار اثر متفاوتی بر کودکان می گذارد.
بازی درمانی چیست؟
یک متخصص و مشاور آموزش دیده می تواند با بازی درمانی کودکی را که مشکلات خاصی دارد به طور دقیق زیر نظر بگیرد. همچنین تراپیست و مشاور می توانند از از طریق بازی درمانی به کودک کمک کنند که احساسات خود را بروز دهد و با مشکلاتی که در تروما ی وارده در او بروز کرده است، مواجه شود. کودکان از طریق بازی می توانند مکانیسم های متفاوتی را برای دست و پنجه نرم کردن با آن تروما بیاموزند و رفتارهای نابجا و نا به هنجار خود را کنار بگذارند.
بازی درمانی توسط متخصصان آموزش دیده و حرفه ای در حیطه ی مشکلات روانی و اختلالات کودکان، همچون روان شناسان و روان پزشکان، همچنین توسط درمان گران رفتاری و شغلی، فیزیوتراپیست و مددکاران اجتماعی، انجام می شود.انجام می شود.
بازی درمانی چه فایده هایی دارد؟
طبق تحقیقاتی که انجام شده است، ۷۱ درصد کودکانی که مشکل داشته اند با بازی درمانی بهبود یافته اند و تاثیرات مثبتی در زندگی آن ها مشاهده شده است. هر چند برخی کودکان ممکن است تعلل کنند و به بازی درمانی اعتماد نکنند اما اعتماد کردن به تراپیست بعد از مدت ها رخ دهد و اتفاق بیفتد. با پیشرفت اعتماد آن ها به تراپیست و همکاری کودکان در بازی درمانی، خلاقیت و ارتباط کلامی کودکان در بازی درمانی افزایش خواهد یافت.
برخی فواید بازی درمانی شامل موارد زیر هستند؛
- مسئولیت پذیری آن ها در برخی مسائل افزایش خواهد یافت.
- مهارت های حل مسئله و و استراتژی های خلاقانه کودکان افزایش می یابد و پیشرفت می کند.
- اعتماد به نفس و احترام به شخصیت خویش افزایش می یابد.
- حس احترام به دیگران و هم دردی را در آن ها ایجاد م یکند و پرورش می دهد.
- اضطراب آن ها را کاهش می دهد.
- می آموزند احساسات خود را کاملا بروز دهند و آن ها را پنهان نکنند.
- مهارت های اجتماعی آن ها افزایش می یابد.
- ارتباطات خانوادگی را افزایش می دهد و آن را بهبود می بخشد.
بازی درمانی همچنین بر مهارت های سخن گفتن و ارتباط کلامی برقرار کردن تاثیر می گذارد و مهارت های حرکتی آن ها بهبود می یابد.
وقتی از بازی درمانی استفاده می شود…
هرچند افراد با سنین مختلف می توانند از بازی درمانی بهره ببرند، اما بازی درمانی بیشترین استفاده را برای کودکان از سنین ۳ تا ۱۲ سال است. بازی درمانی می تواند در موارد زیر مورد استفاده قرار بگیرد؛
- مواجهه با اقدامات پزشکی، بیماری های مزمن یا مراقبت های تسکینی
- تاخیر در رشد یا اختلالات یادگیری
- مشکلات رفتاری در مدرسه
- رفتارهای پرخاشگرانه و عصبی
- مشکلات خانوادگی همچون طلاق، جدا شدن و یا مرگ عزیزان و افراد نزدیک خانواده
- بلایای طبیعی و یا اتفاقات تروماتیک و آسیب زننده
- خشونت خانگی، آزار جنسی و بی توجهی
- اضطراب و خشم، افسردگی، غم و اندوه
- اختلال خوردن و دستشویی رفتن
- اختلال بیش فعالی و نقص توجه (ADHD)
- اختلال طیف اوتیسم (ASD)
بازی درمانی چگونه عمل می کند؟
یک خلا ارتباطی بین کودکان و بالغین وجود دارد که ناشی از اختلاف سنی آنان است. بر اساس سن و رشد بخش های مختلف فردی، کودکان فن بیان مشابه کودکان ندارند. معمولا آن ها احساسات مختلفی را درک می کنند اما توانایی ابراز آن را ندارند. یا اگر می توانند آن را ابراز کنند اما شخص قابل اطمینانی برای ابراز آن را ندارند.
از طرف دیگر بالغین ممکن است از رفتارهای کودکان یا صحبت های آنان برداشت های اشتباهی بکنند یا متوجه تغییراتی در رفتارهای بی کلام و حرف های آنان نمی شوند.
کودکان دنیای واقعی و رفتارهای مناسب در آن را در بازی های مناسب می آموزند. بازی درمانی به آن ها اجازه می دهد افکار و احساسات عمیق خود را به سادگی نشان دهد. همچنین اسباب بازی ها می توانند معانی خیلی مختلفی داشته باشند اگر وسایل درست انتخاب شوند.
کودکان نمی توانند خود را در دنیای بالغین جا بدهند و به خوبی خود را ابراز دهند و تراپیست خود را در دنیای آنان جا می دهد و با این روش می تواند با آن ها ارتباط خیلی خوبی برقرار کند. هنگام بازی، کودک ممکن است کمتر محافظه کاری کند و گارد خود را بردارد و برای به اشتراک گذاشتن احساسات خود تلاش بیشتری نشان دهد. اما برای این کار هرگز تحت فشار نیستند و نباید تحت فشار قرار بگیرند و هر زمانی که خود احساس راحتی بکنند ارتباط برقرار می کنند
بازی درمانی ممکن است طبق رفتارها و مشکلات کودکان و تشخیص های متخصص تفاوت داشته باشد. در ابتدا ممکن تراپیست یخواهد کودک را حین بازی زیر نظر بگیرد. همچنین ممکن است درخواست مصاحبه های جداگانه و مختلفی با کودک، پدر و مادر و معلم ها را بدهند. پس از بررسی های ابتدایی تراپیست محدودیت ها و ملزومات خاصی را در نظر می گیرد و درخواست اجرای آن ها را خواهد داشت. متخصص و تراپیست بازی درمانی کودکان را در بازی با دقت زیر نظر می گیرند. به نحوه ی واکنش نشان دادن کودکان در بازی کردن تنهایی آن ها دقت می کنند و به زمانی که پدر و مادر پیش آن ها باز می گردند هم توجه خاصی نشان می دهند.
اطلاعات بسیاری از نحوه ی واکنش نشان دادن کودکان به اسباب بازی ها و بازی های مختلف به دست می آید و با گذشت هر جلسه بر این اطلاعات افزوده می شود. ممکن است با نشان دادن واکنش های مختلف در این بازی درمانی ها استرس ها و اضطراب خود را بروز دهند و یا از آن برای حل مسئله و برطرف کردن مشکلات استفاده کنند.
همچنین هر کودک با کودک دیگر متفاوت است و برنامه ریزی های بازی درمانی طبق هر فرد چیده می شود. با پیشرفت درمان، می توان رفتارها و اهداف را دوباره ارزیابی کرد.در هر بازی ممکن است تراپیست دوستان، خواهران و برادران، پدر و مادر و افراد مختلفی را وارد برنامه بکند. این فرایند به عنوان فرزند درمانی شناخته می شود. این کار می تواند به حل تعارضات، بهبود مشکلات و بهبود پویایی خانواده کمک کند.
تکنیک های بازی درمانی کدام اند؟
جلسات بازی درمانی معمولا از نیم ساعت تا یک ساعت طول می کشند و هفته ای یک بار برگزار می شوند. این که به چند جلسه بازی درمانی نیاز است به کودک و پیشرفت او در درمان بستگی دارد. بازی درمانی می تواند به صورت فردی و یا در گروه ها صورت گیرد. بازی درمانی می تواند به شکل مستقیم و یا غیر مستقیم صورت گیرد.
در بازی درمانی مستقیم درمانگر بازی و اسباب بازی ها را انتخاب می کند و طبق آن ها پیش می رود. درمانگر بازی را با هدفی که در ذهن دارد به سمتی که می خواهد سوق می دهد و هدایت می کند. بازی درمانی غیر مستقیم از ساختارهای انعطاف پذیرتری تشکیل می شود. کودک بازی ها و اسباب بازی های مورد علاقه ی خود را انتخاب می کند. آن ها هر طور که دلشان م یخواهد بازی خود را می کنند و تنها در مواقعی توسط درمانگر متوقف می شوند و بعد از بررسی ها یا سوالات و مداخلات اندک، بازی را از سر می گیرند. تراپیست بازی را از نزدیک زیر نظر دارد و در صورت لزوم در آن شرکت می کند.
جلسات باید در مکانی صورت گیرند که کودک احساس امنیت و آرامش کند و محدودیت های اندکی وجود داشته باشد.
تراپیست ممکن است از تکنیک های زیر استفاده کند:
- تصویرسازی های خلاقانه
- داستان سرایی
- نقش بازی
- تلفن های اسباب بازی
- عروسک های خیمه شب بازی، عروسک های پولیشی و ماسک های صورت
- عروسک ها و اکشن فیگورها
- کاردستی و هنر
- آب بازی و شن بازی
- ساختنی و لگو
- رقصیدن و انجام حرکات خلاقانه
- موسیقی
از مثال های بازی درمانی
بر اساس شرایط کودک و تشخیص تراپیست، درمانگر تصمیم می گیرد که که کودک با اسباب بازی خاص بازی خاصی را انجام دهد و یا این که خودش بازی مناسب خود را انتخاب کند. راه های مختلفی برای اجرای بازی درمانی وجود دارد تا کودک با مشکل خود کنار بیاید و بتواند از پس آن بربیاید.
برای مثال ممکن است تراپیست به کودک یک خانه ی عروسکی با عروسک های موجود در آن را پیشنهاد دهد و از آن ها بخواهد تا مشکلاتی را که در خانه دارند آن جا نقش بازی کنند. یا این که از کودک بخواهد که با استفاده از پاپت یا عروسک های خیمه شب بازی، استرس ها و ترس های خود را بروز دهند و آن ها را در قالب نقش بازی کنند. ممکن است از کودک بخواهند که با “روزی روزگاری…” داستانی را تعریف کرده و از حوادثی که بر آن ها گذشته است پرده بردارند. یا ممکن است داستان هایی را برای کودک بخوانند که مشکلات مشابه در آن اتفاق افتاده و با رویکرد درست برطرف شده اند. ممکن است به سادگی در حین نقاشی کشیدن یا کاردستی درست کردن سوالات بسیار ساده ای از کودک پرسیده شود تا آن چه در فکر او می گذرد بروز داده شود. یا بازی های گوناگونی با آن ها انجام شود تا آموزش روش های مقابله با مشکلات، بیان مشکلات و تخلیه ی هیجانی رخ دهند.
دیدگاه خود را بنویسید