ویتامین ها

مقدمه

با این شروع می کنیم که ریشه این کلمه از کجا میاید؟

ویتامین . (فرانسوی ، اِ) (از: ویتا، زندگی ، لاتینی + مین = منبع، فرانسوی ) (اصطلاح پزشکی)

ویتامین ها تاریخچه ای طولانی دارند .در دوران باستان و پس از آن که انسان ها در یک جا ساکن شدند و کشاورزی را آغاز کردند،دریافتند که غذاهای گوناگون بر سلامتی انسان اثر می گذارد.سومری ها که در بخشی از عراق کنونی زندگی می کردند،نخستین کسانی بودند که دریافتند غذاها در حفظ سلامتی انسان مؤثراند،درباره این مطلب در بابل به طور گسترده ای پژوهش کرده و حاصل این پژوهش ها را روی لوح های گلی ثبت نموده بودند.

متأسفانه بیشتر این لوح ها بر اثر مرور زمان از بین رفته یا کشف نشده اند .کشفیات باستان شناسانی که در مصر کاوش کرده اند ،نشان می دهد که پزشکان مصری برای بهتر شدن حس بینایی در شب به بیماران خود، خوردن غذاهایی خاص را تجویز می کردند .بنابراین ،علم تغذیه از قرن ها پیش متولد شده است؛ولی ،متأسفانه برای مدتی بسیار طولانی پیشرفت نکرد.در یونان و روم باستان و سپس اعراب پیشرفت هایی در علم پزشکی انجام گرفت؛ولی در زمینه پیشگیری از بیماری ها پژوهش و اقدامی صورت نگرفت.در عوض،آنها تلاش خود را برای درمان بیماری ها در زمانی که نشانه ها به طور کامل خودشان را نشان می دادند ،متمرکز می کردند .درمانگران گیاهی اولیه که در زمینه پیشگیری از بیماری ها کار می کردند را جادوگرو ساحر می خواندند و به کار آنان با بدگمانی می نگریستند.

در دوران قرون وسطی در اروپا اوضاع بدترشد،چرا که کشیشان از هرگونه تحقیق و پژوهش در هرعلمی بیزار بودند و آن را نشانه کفر می دانستند .بنابراین ،بسیاری از مردم بر اثر بیماری های گوناگون جان خود را از دست دادند،در حالی که اندکی تحقیق و مطالعه می توانست جان آنها را نجات دهد.

آغاز تغییرات از کجا بود ؟

تغییرات در قرن هجدهم و از دربار انگلستان آغاز شد .امپراتوری انگلستان بسیار گسترده بود و کشتی های بسیاری زیر فرمان دولت انگلیس دریانوردی می کردند .ولی ،ملوانان کشتی های انگلیسی به بیماری مرموزی دچار می شدند که طی آن سرشان گیج می رفت،به خستگی مزمن و مفرط دچار می شدند ،دندان های شان می ریخت و لثه های شان ورم می کرد و نقاط مختلف بدن شان خونریزی می کرد.

این بیماری بیشتر از آن مقداری که سربازان در جنگ ها کشته شده بودند از ملوانان قربانی می گرفت و«اسکوربوت»مشکل همه ملوانان کشتی های نیروی انگلیس و بقیه کشورها بود و دولت انگلیس مصمم بود که این مشکل را حل کند.

چند سال پیش از سال 1750،یک پزشک و جراح نیروی دریایی به نام «جمیز لیند»که در پی یافتن راه چاره ای برای درمان این علایم ناشناخته بود،دریافت که ماده ای ناشناخته در مرکبات هست که اگر ملوانان مرکبات بخورند ،علایم شان را برطرف می کند.

امروزه ما، این عامل را ویتامین سی می نامیم. خوردن مرکبات باعث می شد که ملوانان به این بیماری دچار نشوند و آنهایی که به اسکوربوت مبتلا می شدند، با خوردن مرکبات و رسیدن ویتامین سی به بدن شان علایم ناپدید می شد.

دکتر لیند در سال  1753نتایج تحقیقات خود را در قالب مقاله ای به نام«درمان اسکوربوت »منتشر کرد؛ولی،ژنرال های ارتش انگلیس به او بی مهری کردند و از خود توجهی نشان ندادند و تا سال 1800 کشف دکتر لیند بدون استفاده باقی ماندو در این سال ها حدود 100 هزار ملوان انگلیسی به خاطر اسکوربوت جان خود را از دست دادند.

وقتی سرانجام به کشف این پزشک نیروی دریایی توجه کردند ،بیماری به سرعت فروکش کرد و جان ملوانان بسیاری از مرگ نجات یافت.کارکنان کشتی های انگلیسی از آب لیمو ترش نوشیدند .تا ویتامین سی به بدن شان رسید،نشانه های اسکوربوت هم ناپدید شد و ملوانان بسیاری نیز به این بیماری مبتلا نشدند.

مبارزه با بری بری

به این ترتیب ،دیدگاه ها نسبت به علم تغذیه تغییر کرد؛ولی ،هنوز راه درازی مانده بود تا این علم جایگاهش را پیدا کند.در دهه 1880یک دانشمند هلندی به نام «کریستیان ایجمان »مطالعاتی روی حیوانات انجام داد.او ابتدا رژیم غذایی آنها را طوری تغییر می داد که علایم کمبود ویتامین را پیدا کنند و سپس ،به جای تغییر مقدار غذای آنان،محتوای غذای شان را تغییر می داد و به این ترتیب در می یافت که نبود چه غذاهایی در رژیم غذایی بروز چه علایمی را در پی دارد.و درمان آن،مصرف چه نوع غذاهایی است.

در سال 1906،«فردریک هاپکینز»که بعدها نشان شوالیه دریافت کرد،به اهمیت بعضی «عوارض خاص»در غذاها در رشد انسان پی برد و دریافت که این عوامل به طور طبیعی در بدن تولید نمی شود و باید آنها را از منابع خارجی و غذاهایی که می خوریم ،تأمین کرد.هر دوی این دانشمندان در سال1929،جایزه نوبل پزشکی را از آن خود کردند .ولی،در آن زمان لازم بود پزشکان اثرات تغییرات رژیم غذایی را در افراد گوناگون مشاهده کنند تا بتوانند اثرات آن را به روشنی درک نمایند.

در اواخر دهه 1800و اوایل 1900 بیماری دیگری در مناطق گرمسیری شیوع داشت که به آن «بری بری»می گفتند .«بری»در زبان اهالی سریلانکا به معنی «ضعف »است و چون این بیماری باعث ضعف شدید در بیمار می شد،مجموعه این علایم را به این نام می خواندند. این بیماری که بر اثر کمبود ویتامین بی به وجود می آید که در مناطق جنوبی آسیا شیوع داشت وهیچ کس در آن زمان فکر نمی کرد که بری بری با اصلاح رژیم غذایی درمان شود .

دانشمندان نشان دادند که هر فردی با توجه به سن،جنس ،سلامت عمومی و وضعیت زندگی به دزهایی متفاوت از ویتامین ها نیاز دارد و هیچ دز تعریف شده و یکسانی برای افراد وجود ندارد .

در ضمن،مشخص شده که استفاده از دزهای بسیار بالای ویتامین ها می تواند مسمومیت دهد و باعث بروز بیماری شود. استفاده نابه جا و به مقدار نامناسب از ویتامین ها هم می تواند مثل کمبود آنها باعث بیماری شود  

در سال 1905 ،فلچر روی بیماران یک آسایشگاه روانی پژوهش کرد.به یک گروه از آنها برنج با سبوس داد.او مشاهده کرد که پس از مدتی برنج بدون سبوس خورده بودند،علایم بری بری ظاهر شد و آن گروهی که برنج با سبوس خورده بودند ،علامتی از خود نشان ندادند و تنها در 2 درصد از آنان علایم بری بری ظاهر شد.

بالاخره ویتامین ها متولد شدند

هفت سال بعد، پزشکی به نام «کازیمیرفانک»که اهل لهستان بود؛ولی در انستیتو تحقیقاتی لیستر در انگلیس کار می کرد ،نتایج پژوهش دکتر فلچر را خواند و تحقیقات او را به طور گسترده تری دنبال کرد.او برنج سبوس دار را به دقت آزمایش کرد و به وجود اجزایی درآن که در پیشگیری از بری بری موثر بودند ،پی برد و آنها را «ویتامین »(Vitamines)نامید.این لغت از کلمه لاتین vitalisگرفته شده که به معنی «چیزی که ارزش حیاتی دارد»است،نامید.

آمین ها نیز ترکیباتی هستند که درآمونیاک یافت می شوند .دکتر فانک در ابتدا این طور گفت که افزودنی های رژیمی به آمونیاک مربوط هستند ؛ ولی،چند سال بعد ثابت شد که این تئوری نادرست است و کمی بعد حرف eاز انتهای لغت ویتامین ها برداشته شد و به شکل Vitaminsدر آمد. 

فلصفه پیدایش ویتامین ها

ویتامین A

در سال 1913،دو دانشمند به نام های «لافایت مندل»و «توماس اسبورن»از دانشگاه یل در امریکا دریافتند که وجود عنصری در کره به رشد موش های آزمایشگاهی کمک می کند .این ماده ویتامین Aاست که درچربی حل می شود .این دو دانشمند این ویتامین را ویتامین (A)نامیدند؛چون اولین ویتامینی بود که کشف می شد.ویتامین ها را با حروف انگلیسی مشخص کردند چرا که تا دهه 1930از ترکیبات اصلی آنها بی خبر بودند.

تا این زمان هم هنوز بسیاری از دانشمندان به اهمیت ویتامین ها پی نبرده بودند . منابع حاوی آنها را نمی شناختند .آنها هنوز فکر می کردند بیماری هایی چون اسکوربوت و پلاگرا(یک نوع بیماری پوستی )که حاصل کمبود طولانی مدت ویتامین ها هستند ،نشانه آغاز کمبود ویتامین ها می باشند ،نه کمبود طولانی مدت آنها .کشف های دیگر به درک تأثیر مهم ویتامین ها و شناخت منابع آنها بسیار کمک کرد.

ویتامین D

در سال 1922،آن چه امروز ویتامین Dمی نامیم به وسیله «ادوارد ملان بی»کشف شد و غنی کردن شیر با این ویتامین در امریکا تأثیر مهمی در مبارزه و پیشگیری از نرمی استخوان در کودکان داشت .نرمی استخوان بیماری مربوط به استخوان هاست که در کودکان دیده می شود و بیشتر پاها را درگیر می کند.

ویتامین E

در همان سال در دانشگاه کالیفرنیا دو دانشمند به نام های «کاترین بی شاپ»و «هربرت ایوانز »دریافتند موش هایی که با شیر کامل تغذیه شده اند وضع سلامتی بسیار خوبی دارند؛ولی ،نمی توانند تولید مثل کنند.این دو پژوهشگر متوجه شدند که آن چه در این میان جایش خالی است ،ویتامین Eاست که محلول در چربی هاست .آنها در ابتدا ویتامین Eرا درگندم و سبزیجات با برگ های سبز یافتند.

ویتامین C

ویتامین Cکه در نبرد با اسکوربوت برنده شد،اولین ویتامینی بود که از راه سنتز به دست آمد و به طور مصنوعی تولید شد .دکتر«آلبرت سان گیورجی»دریافت که ویتامین Cدر غده آدرنال ذخیره می شود و به خاطر این کشف جایزه نوبل را دریافت کرد.«سی کینگ»و «دبلیو .ای .واف»کسانی بودند که ویتامین Cرا در لیموترش پیدا کردند و «هربرت چیک»از انستیتوی لیستر انگلیس این ویتامین را در میوه هاو سبزی ها کشف کرد.

ویتامین K

ویتامینK و اثر بند آورنده خونریزی آن را «دان هنریک دام»در دهه 1920 کشف کرد و جایزه نوبل را در 1943 در رشته پزشکی و فیزیولوژیکی به خود اختصاص داد.در همان سال این جایزه به طور مشترک به «ادوارد دویزی»آمریکایی تعلق گرفت که توانسته بود روش عملکرد شیمیایی ویتامین کشف شده به وسیله هنریک دام را کشف کند.

دیگر ویتامین ها

در حال حاضر،و با کوشش دانشمندان گوناگون ،13 ویتامین کشف شده که 9 مورد از آنها حل شدنی در آب و 4 مورد از آنها حل شدنی در چربی هستند .در ابتدا تعداد ویتامین های کشف شده بیش از این مقدار بود؛ولی،دیده شد که تعدادی از آنها تنها شبیه به ویتامین ها هستند.

در دهه 1930 دانشمندان دریافتند که چطور ویتامین ها را سنتز کنند و از این رو شرکت های دارویی شروع به تولید حجم بزرگی از ویتامین ها کردند که در حال حاضر به صورت قرص در بازار موجود است و می تواند در داشتن یک بدن سالم به ما کمک کند.

کاربردهای  ویتامین ها

این پایان داستان ویتامین ها نبود.دانش درباره ویتامین هاو پژوهش ها در مورد آنها به دهه های چهل ،پنجاه و پس از آن کشیده شد .اینکه ویتامین ها در چه قسمت هایی از بدن ما ذخیره می شوند و چه وقت و چطور به وسیله متابولیسم بدن استفاده می گردد،از جمله مواردی است که دانشمندان روی آن کار می کردند .اینکه ویتامین ها چطور در جریان خون به کار می افتند و چه اثری بر غدد ،ماهیچه ها ،استخوان ها،پوست و سلول های بدن دارند،از جمله یافته های دیگر پژوهشگران است.

ثابت شده که ویتامین ها در کندی روند پیر شدن و در عملکرد ژن های بدن مؤثرند و هنگامی که در کنار مواد معدنی دیگر مصرف شوند ،اثراتی گوناگونی را از خود نشان می دهند.

ویتامین ها در درمان بیماری های قلبی

یک پزشک کانادایی به نام دکتر«ایوان.وی شوت»و همکارانش دزهای بالایی از ویتامین Eرا برای بیماران شان که از ناراحتی های مختلف قلبی رنج می بردند،تجویز کرد و نشان داد ویتامین ها را می توان برای درمان بیماری هایی غیر از آنهایی که بر اثر کمبود ویتامین پیش می آیند،نیز به کار برد.

دانشمندان نشان دادند که هر فردی با توجه به سن،جنس،سلامت عمومی ووضعیت زندگی به دزهایی متفاوت از ویتامین ها نیاز دارد و هیچ دز تعریف شده و یکسانی برای افراد وجود ندارد در ضمن،مشخص شد که مصرف الکل و دخانیات از اثرات مثبت ویتامین ها می کاهد.

علاوه بر آن،مشخص شده که استفاده از دزهای بسیار بالای ویتامین ها می تواند مسمومیت دهد و باعث بروز بیماری شود استفاده نا به جا و به مقدار نامناسب از ویتامین ها هم می تواند مثل کمبود آنها باعث بیماری شود. امروز،دانشمندان می کوشند هرچه بیشتر درباره ویتامین ها بدانند و حقایق تازه ای درباره آنها کشف کنند تا آنها را در درمان بیماری ها و مبارزه با سرطان و اثر دهی بیشتر داروها در بدن به کار برند .بنابراین ،داستان ویتامین ها پایانی ندارد و زندگی ما پا به پای اثر ویتامین ها این دوستان خوب بدن،به پیش می رود.

نقش ویتامین در درمان ویروس ها

پژوهشگران دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران با بررسی شواهد موجود به این پرسش پاسخ دادند که آیا مصرف مولتی ویتامین یا تزریق نوروبیون برای ضعف و عوارض بعد از درمان کرونا توصیه می شود؟

: به نظر می رسد مصرف ویتامین C توسط بیماران دارای بیماری‌های شدید و بحرانی مفید باشد. این ویتامین دارای اثر ضد التهابی است و موجب افزایش ایمنی سلولی و یکپارچگی عروقی می شود. مطالعات نشان داده اند که ویتامین C در درمان بیماران مبتلا به ذات‌الریه که حالت شدید بیماری کووید-۱۹ را تجربه می‌کنند، اثرات مفیدی دارد. توصیه می شود این بیماران روزانه ویتامین C را به صورت مکمل و یا در رژیم غذایی مصرف کنند. اما برای حالتی که بیماری شدید نیست محققین دلیل کافی برای مصرف ویتامین C پیدا نکرده اند. یافته‌های جدید تأثیر مکمل‌های ویتامین D را در کمک به سیستم ایمنی بدن در مبارزه با کووید-۱۹ تأیید کرده است. به این معنی که ویتامین D به شدت روی پاسخ به عفونت تأثیر می‌گذارد.

کمبود ویتامین B۱۲ موجب کم‌خونی، احساس ضعف، افسردگی، زخم دهان و زبان، اختلالات روحی، کاهش حافظه، کاهش وزن، اختلال در راه رفتن و بوی بد دهان می شود. بیماران مبتلا به کووید-۱۹ که کم‌خونی و بیماری‌های التهابی روده دارند باید حتما ویتامین B۱۲ را به صورت تزریقی یا خوراکی مصرف کنند. توصیه می شود افراد از مولتی ویتامین‌ها برای افزایش سیستم ایمنی بدن برای مبارزه با بیماری کووید- ۱۹ استفاده کنند. نکته مهم این است که مصرف ویتامین‌ها باید منطقی باشد. زیرا مصرف زیاد برخی ویتامین‌ها با عوارضی همراه است. مصرف میوه‌ها و سبزیجات تازه در رژیم غذایی روزانه به عنوان منبع غنی ویتامین‌ها توصیه می شود.

 نتیجه گیری

بهتر است ویتامین ها را کم نیاز های پر اهمیت بنامیم

ویتامین ها و مواد معدنی جزء مواد غذایی کم نیاز هستند. مواد کم نیاز موادی هستند که بدن به مقدار کم به آنها نیاز دارد.نیاز کم بدن به این مواد مساوی با کم اهمیت بودن آنها نیست،برعکس هریک از آنها در بدن اعمال حیاتی مهمی انجام می دهند. همه سلولهای بدن به ویتامین ها نیاز دارند.به همین دلیل کمبود یک نوع ویتامین در رژیم غذایی تاثیرات نا مطلوبی بر بسیاری از قسمتهای بدن خواهد گذاشت. ویتامینها همچنین در برقراری حالت تعادل در بدن در واکنش متقابل با سایر مواد غذایی اند ؛مثلا ویتامین C جذب آهن را در روده باریک افزایش می دهد.از سوی دیگر،مقدار زیاد این ویتامین سبب کاهش مصرف مس در سلولها می شود،بنابراین برای حفظ سلامتی مطلوب لازم است بین مصرف ویتامینها و سایر مواد غذایی تعادل مناسبی برقرار شود. عناصر معدنی مانند سدیم،آهن و کلسیم نیز برای انجام اعمال حیاتی بدن انسان لازم و ضروری هستند که از طریق خوردن مواد غذایی و نوشیدن آب به بدن می رسند.ازدیاد مواد معدنی مانند کمبود آنها عوارض نامطلوبی ایجاد می کنند.

پس با این کلام گهر با حکیم ابن سینا این مقاله را به اتمام میرسانیم

ابو علی سینا میفرمایند :            هر چیزی کمش دارو است،

                                                        متوسطش غذا است

                                                              و زیادش سم است.