برای کودکان نیز مانند همه انسان های دیگر هنر روشی برای کشف شخصیت خودش و فهم بهتر دنیایی است که او را احاطه کرده و شکل جدیدی از زندگی را معرفی می کند. از طرفی هنر و خلاقیت رابطه نزدیکی با ریاضیات دارند و عملکرد مفاهیم ریاضی را می توان در نقاشی (قرینه سازی )، هنرهای تجسمی و معماری ( هندسه)، موسیقی و شعر( ریتم، شمارش و جبر) دید. تحقیقات نشان داده هنر در یادگیری، اعتماد به نفس و رفتارهای اجتماعی کودکان نقش مهمی دارد و کودکانی که در ارتباط با هنر هستند و فعالیت هنری انجام می دهند نه تنها مشکلات کمتری در این زمینه ها دارند بلکه نسبت به کودکانی که هنرا تجربه نکرده اند با انگیزه تر و هدفمند تر هستند و پیشرفت بیشتر و سریع تری دارند. بنابراین ضرورت ارتباط کودک با هنر فقط در هنرمند شدن او نیست بلکه برای  کمک به پیدا کردن بینش زندگی است.

مرور چند دلیل برای ضرورت ایجاد علاقه در کودکان به هنر

پژوهشگران معتقدند، کودکان باید از سن کم با هنر آشنا شوند تا بتوانند اولا از لذت ناشی از علاقه به مهارتی هنری بهره مند شوند ودر ثانی بتوانند آن چه را که گاهی نمی توانند با کلام معمولی بیان کنند، با زبان هنر بگویند. آن چه در پی آورده می شود، دلایلی برای ضرورت آموزش هنر به کودکان است.

هنر، نماد بیرونی نیازها، احساسات، غم ها و شادی های انسان است و به همین دلیل یکی از راه های تخلیه ی روحی-روانی است. بدون این مهارت، انتقال احساسات به خوبی صورت نمی گیرد.

هنر، راهی برای بازیافتن آرامش روحی و جسمی است.هنروسیله ای برای برقراری ارتباط دنیای بیرونی ودرونی انسان است. تسلط نداشتن به هنر، امکان برقراری ارتباط با دنیای درونی و بیرونی فرد را دشوار و گاهی غیر ممکن می کند. کودکی که نتواند با زبان هنر با دنیای اطرافش مرتبط شود، رشد شخصیتی اش دچار اختلال می شود.


هنر راهی برای آرام کردن طغیان های روحی-روانی است. یکی از دلایل درون گرایی یا حالت های عصبی بسیاری از کودکان ناتوانی در آرام کردن طغیان های روحی-روانی است که هنر یکی از آن راهکارهاست.
فراگیری هنر، بهترین راه برای ارتقای مهارت تشخیص، آموزش بهتر مفاهیم آموزشی و تعلیم و تربیتی، ترغیب دانش آموزان به فراگیری بهتر است.

شروع و خاتمه ی یک کار هنری، فرایند انجام هر کار از ابتدا تا انتها را به دانش آموزان می آموزد؛ علاوه بر این که پی گیری و تلاش برای رسیدن به هدف را به آن ها یاد می دهد.

انجام هر فعالیت هنری به ویژه به صورت گروهی، حس استقلال و مشارکت را به طور هم زمان به کودک می آموزد.
انجام هر فعالیت هنری به کودک اجازه می دهد، مهارت های حسی و حرکتی اش را هماهنگ کند.

برای جذب کودکان به هنر، قبل از هر چیز باید کنجکاوی آن ها را بیدار کرد و نگاه کردن را به آن ها آموخت. این کار را باید از همان دوران اولیه کودکی آغاز نمود .شاید بپرسید چگونه؟ با در اختیار قراردادن اسباب بازی هایی که هم حس زیبایی بصری کودک را ارضا می کند و هم کنجکاوی برای کشف و تجربه کردن را در او برمی انگیزد و تخیل او را بیدار می کند.مثلا بازی و وسایلی که بیشترین امکان را برای کار با مواد، فرم و رنگ ها فراهم می کند.زیرا برای آن که کودکان با هنر ارتباط برقرار کنند باید فرصت هایی ایجاد کنیم تا بتوانند تجربه های هنری خودشان را داشته باشند. کودکی که کار با مواد و تکنیک های مختلف هنری را تجربه می کند بهتر می تواند ظرافت کارهای هنری را بشناسد  و حرف بیشتری برای گفتن دارد.

برای همراهی و کمک به فرزندمان برای خلق و بروز هنرش به این نکات توجه کنید:

بدون مداخله حضور داشته باشیم

هنگامی که کودک مشغول خلق کردن است (مثلا در حال نقاشی کردن) نباید زیاد به او نزدیک نشست زیرا ممکن است احساس مداخله از طرف شما کند و اعتماد به نفس خود را از دست بدهد و حس کند نمی داند به تنهایی چه کار کند. از طرفی هم هنگامی که کودک مشغول خلق کردن است نباید بیش از حد از او دور نشست زیرا ممکن است کودک فکر کند تحت حمایت پدر یا مادر خود نیست و احساس ضعف در تسلط بر خود کند.

صبور باشید

 کودکان برای کشف کردن، تجربه کردن، جستجو کردن، پیدا کردن راه حل های ابتکاری برای مشکلات، نیاز به زمان دارند که این زمان به او آزادی می دهد تا انتخاب میان یک راه آسان یا ابداع چیزی کاملا مبتکرانه را داشته باشد. لازمه تشویق کودکان به خلاقیت این است که صبور باشیم و برای صرف وقت کمتر جواب ها را به او نرسانیم! کودک باید زمان کافی برای بدست آوردن جواب ها و راه حل های شخصی خوش داشته باشد که می تواند کاملا متفاوت از چیزی که متتظرش بودیم باشد.

وسایل لازم برای او را فراهم کنید

 وسایلی مثل کاغذ، قلم مو در اندازه های متفاوت، رنگ، قیچی، چسب، خمیر بازی و… بدون هیچ موضوعی برای کار می توان در اختیار او گذاشت. برای انگیزه دادن بیشتر می توان نشانه یا ایده هایی در اختیارش  قرار داد، مثلا ساخت کاردستی پاییز با برگ ها و سپس  وسایل مربوط به موضوع را در اختیارش قرار داد ( مثل برگ، شاخه درخت و …)

فقط تشویق کنید، قضاوت ممنوع

نه قضاوت منفی، نه قضاوت مثبت فقط تشویق. با ارزش دادن به کار فرزندتان، به سرعت نقش یک هنرمند را به او القا خواهید کرد و با این کار همه احساسات طبیعی و لحظه ای او را حذف کرده و به سوی نتیجه گرایی سوق پیدا خواهد کرد.

فرزندتان را تشویق کنید، به کاری که انجام می دهد توجه نشان دهید و در مورد آن پرسش کنید، سوال کنید چکار می کند و آن را چگونه انجام می دهد. در نظر داشته باشید دانش خود را به فرزندتان منتقل نکنید اما او را جهت دهید تا مثلا خودش راه حلی برای سر هم کردن، چسباندن دو قطعه به یکدیگر، خشک کردن چسب….  تجسم کند. در واقع تنها چیزی که مهم است این است که برای تشویق او به ادامه، نشان دهید به کاری که انجام می دهد اهمیت می دهید.

با کودک خود درمورد نقاشیاش صحبت کنید

در این سن، هر تصویر داستان خود را دارد. به جای این‌که از او سوال کنید که «این چیست؟» عملی که بسیاری از والدین انجام می‌دهند، از او بپرسید که «در نقاشی‌ات چه اتفاقی افتاده است؟» سوال‌هایی که جواب محدودی ندارد کودک شما را به بیان کل داستان هدایت می‌کند.

تاثیر هنر در رشد کودکان

هنر ها با دست، چشم، مغز و گوش کودکان در ارتباط هستند. پس نقش هنر در خلاقیت کودکان یعنی وقتی کودک در حال انجام کار هنری است، تمام این حواس به طور همزمان در حال فعالیت هستند. این کار اطلاعات زیادی بین رشته‌های عصبی و مغز رد و بدل می‌کند. کودک قلم را در دست می‌گیرد و شروع به خط‌خطی می‌کند، یعنی با فشاری که به دستش می‌آورد مداد را روی کاغذ حرکت می‌دهد و سعی در هدایت خطوط دارد.
او می‌کوشد تا با فشار دادن تیوپ رنگ آن را به بیرون بریزد و با دست مخلوط کند و یا کاغذ را پاره کرده و دوباره به هم بچسباند. تمام این رفتارها و کنش‌ها اتصالات عصبی کودکان و مهارت‌های حرکتی آن‌ها را تقویت خواهد کرد.
برای مثال کودکان در سنین کم تفاوت بین رنگ‌ها و اشکال را به درستی تشخیص نمی‌دهند، اما همین هنرها مثل نقاشی و رنگ‌های متنوعی که در آن وجود دارد باعث حرکات سریع چشم آن‌ها می‌شود و سیستم بینایی کودکان را رشد می‌دهد.
آنها علاقه دارند آنچه را که می‌بینند با دستان خود نیز لمس و دنبال کنند. این اعمال علاوه بر اینکه عضلات دست و بدن او را تقویت می‌کند کودک را در کشف روابط بین عناصر و تحلیل آنها نیز توانمند خواهد ساخت.

نقش هنر در خلاقیت و رشد عاطفی کودک

کودکان در طول روز اطلاعات زیادی به دست می‌آورند و با رویدادهای مختلفی مواجه می‌شوند. نقش هنر در خلاقیت کودکان، شرایط و زمینه‌ای به وجود می‌آورد تا کودکان این حجم زیاد داده‌ها را تخلیه و احساسات و عواطف خود را متعادل سازند. یعنی تمام ابزاری که در آفرینش گری هنری در اختیار کودک قرار می‌گیرد، این امکان را به او می‌دهد تا درون خود را بیرون ریخته و به عبارتی احساساتش را بیان کند. درواقع خطوط، اشکال، صداها و … زبان کودکان و تمام آنچه را که او نمی‌تواند بروز دهد، آشکار می‌سازد، این یعنی همان نقش هنر در خلاقیت کودکان که لازم است توجه ویژه‌ای در تعلیم و تربیت کودک به آن شود.

امروزه روانشناسان کودک به این نتیجه رسیده‌اند که با تفسیر نقاشی‌ها و هنر کودکان می‌توان به دنیای درون آنها پی برد و ترس‌ها، نگرانی‌ها و امیدهایشان را شناسایی و تحلیل کرد. به عبارت دیگر هنر ارتباطی مستقیم با ناخودآگاه کودک دارد و اینکه چه چیزی روی کاغذ می‌کشد و یا چه ابزاری برای خلق آن انتخاب می‌کند، نشان‌دهنده خصوصیات درونی آنهاست.