کودکان از همان لحظه‌ای که می‌توانند مداد رنگی یا مداد را در دست نگه دارند و آن را روی کاغذ بگذارند، روند نقاشی کردن را شروع می‌کنند. برای بچه‌های کوچک نقاشی کشیدن یک فعالیت طبیعی لذت‌بخش است. نقاشی راهی برای برقراری ارتباط و آثار هنری کودکان نمایشی از شخصیت آنها است. به همین دلیل تحلیل نقاشی کودکان می تواند اطلاعات دقیقی در مورد شرایط و روحیات آن‌ها به ما ارائه دهد.

بچه‌ها برای بیان احساسات خود نقاشی می‌کشند. آنها نمی‌دانند چگونه آنچه می‌خواهند بگویند را از طریق کلمات بیان کنند. بنابراین ترس‌ها، شادی‌ها، رویاها، امیدها و کابوس‌های خود را از طریق نقاشی به تصویر درمی‌آورند و به شما در مورد روابط آن‌ها با دنیا، روحیات و اتفاقات دیگر سرنخ می‌دهند.

هر پدر و مادری امیدوار است که در نقاشی‌های فرزند خود معنایی پیدا کند. بعضی اوقات نقاشی‌ها چیزی بیش از یک تفریح سرگرم‌کننده که خود را روی کاغذ نشان می‌دهد، نیستند. اما گاهی اوقات، تفسیر نقاشی‌های کودکان به این معنی است که شما یک لایه عمیق‌تر از آنچه که آن‌ها فکر و احساس می‌کنند را می‌توانید کشف کنید.

توصیه می‌کنیم که وفتی فرزند شما در حین نقاشی کشیدن است او را سوال پیچ نکنید. از او نپرسید چرا این درخت را می‌کشی و یا این خانه چرا به رنگ قرمز است؟ سوال پرسیدن از بچه‌ها ممکن است آن‌ها بترساند. اجازه دهید پس از پایان نقاشی خود او برای شما توضیح دهد و یا نقاشی به شما بگوید مفهموم پنهان آن چیست.

مراحل نقاشی کشیدن کودکان

برای تحلیل نقاشی کودکان ابتدا بهتر است بدانیم که در نقاشی‌های آن‌ها سه مرحله وجود دارد: خط خطی، پیش شماتیک و شماتیک.

۱- خط خطی (۲-۴ سالگی)

در این مرحله، واقع گرایی در تصاویر وجود ندارد و آنها عمدتاً فقط علامت‌هایی روی کاغذ می‌کشند. اما در مواقعی میان همین خط خطی‌های درهم و نامنظم، می‌توانید اشکال خاصی را شبیه ماشین یا خانه ببینید.

۲- پیش شماتیک (۴-۷ سالگی)

کودکان سعی می‌کنند چیزهایی را که با چشم می‌بینند خلق کنند. آن‌ها ممکن است ساده‌ترین چیزها مانند چهره‌ها، ماشین‌ها، کامیون‌ها، درختان و خانه‌ها را ترسیم کنند. اما نکته‌ای که وجود داد این است که معمولاً هیچ جزئیات واقع گرایانه‌ای در این نقاشی‌ها وجود ندارد. حتی ممکن است که در پایان نقاشی آن‌ها خطوط و اشکالی به نقاشی اضافه کنند که تصویر کلی را بهم بریزد.

۳- شماتیک (بالای ۷سال)

در این مرحله شواهدی از طرح واره وجود دارد. به عنوان مثال، یک نقاشی از اقیانوس ممکن است شامل ماهی، ستاره دریایی، یک توپ ساحلی، افرادی که لباس شنا می‌پوشند، و غیره باشد. اشکالی که دقیق‌تر کشیده می‌شوند. در این نقاشی‌ها عمق و واقع‌بینی بیشتری وجود دارد و می‌توان مفاهیم پنهانی از آن‌ها پیدا کرد.

انتخاب رنگ و مفاهیم آن

کودکان در حین نقاشی از رنگ‌های متفاوتی استفاده می‌کنند که می‌تواند در روان‌شناسی و تحلیل شخصیت آن‌ها به ما کمک کند. نگاهی بی‌اندازیم به مفهوم چند رنگ که اغلب در نقاشی آن‌ها بکار می‌رود:

  1. رنگ مشکی و بنفش نشانگر تسلط است. این رنگ می‌تواند مورد علاقه‌س کودکی که نسبتاً سرسخت و مقاوم است باشد.
  2. رنگ آبی در بین کودکانی که ذاتی دلسوز دارند و از معاشرت لذت می‌برند محبوب است.
  3. قرمز رنگ هیجان است. ممکن است توسط کودکانی استفاده شود تا نمی‌خواهند چیزی را از دست بدهند. قرمز یکی از محبوب‌ترین رنگ‌ها در نقاشی کودکان است.
  4. صورتی نیاز به عشق و قدردانی را نشان می‌دهد و اغلب مورد پسند دختران است.
  5. سبز رنگ کسانی است که دوست دارند متفاوت باشند.
  6. رنگ زرد همچنین هوش و طبیعتی روشن را نشان می‌دهد.

تحلیل نقاشی کودکان و رمزگشایی از احساسات آن‌ها

بسیاری از احساسات را می‌توان از نقاشی‌های کودک متوجه شد. اما چیزهایی وجود دارد که ممکن است نتوانید معنی آن را پیدا کنید، البته تا زمانی که فرزندتان آن‌ها را برای شما توضیح دهد. با این حال، نکاتی وجود دارد که محققان دریافتند ممکن است آنچه کودک واقعاً احساس می‌کند را در نقاشی نشان دهد. به همین دلیل از تحلیل نقاشی کودکان برای شناسایی بیشتر روحیات و حتی درمان مشکلات روانی آن‌ها استفاده می‌شود.

  1. نقاشی‌های دقیق و منظم: ممکن است کودکی را نشان دهد که احساس می‌کند باید خیلی سخت تلاش کند.
  2. نقاشی‌های پررنگ و بی‌پروا: اگر خطوط و اشکال آن نزدیک به هم و پررنگ باشند، می‌تواند نشانه استرس، احساسات شدید، عزم راسخ یا عصبانیت در آن‌ها باشد.
  3. کیفیت نامنظم خطوط: نقاشی‌ای که با خطوط سبک، متزلزل و شکسته ترسیم شده است، کودکی مردد و ناامن را نشان می‌دهد. در مقابل، خطوط جسورانه، مداوم و آزادانه بیانگر اعتماد به نفس و احساس امنیت است.

از طرفی شکل، اندازه و نحوه‌ی قرارگیری خطوط و اشکالی که بچه‌ها به تصویر می‌کشند هم می‌تواند نشانگر شخصیت آن‌ها باشد. به عنوان مثال اگر کودکی در ترسیم یک انسان بر روی کاغذ بازوها و دست‌های او را نمی‌کشند ممکن است کودکی غیرپرخاشگر و ترسو را نشان دهد. در حالی که بزرگنمایی در اندازه دست‌ها به عنوان نمادی از تمایلات پرخاشگرانه تلقی می‌شود. دسته‌بندی شخصیت کودکان از روی اشکالی که از انسان‌ها و اشیا مختلف می‌کشند بدین صورت است:

  1. کودک احساساتی: چهره‌های بزرگ ، بدون گردن و عدم تقارن در اندام‌ها.
  2. کودک مضطرب: ابرها، باران، پرندگان، چهره‌هایی بدون چشم.
  3. کودک خجالتی: اندام کوتاه و فاقد بینی و دهان، چهره‌های ریز و بازوهایی نزدیک به بدن.
  4. کودک عصبانی: دست‌ها و دندان‌های بزرگ، بازوهای بلند، چشمان ضربدری.
  5. کودک ناامن: چهره‌های هیولا مانند، سرهای ریز و کوچک، اندامی بدون دست و چهره‌هایی مورب.

برای شناسایی هرچه بهتر شخصیت و روحیات فرزند خود توصیه می‌شود اگر مشکوک به مواردی پنهان در نقاشی آن‌ها شدید به روان‌شناس کودکان مراجعه کنید.