به طور کلی انواع بازی های فکری کودکان نقش موثری در رشد ذهنی فرزندان شما ایفا می کنند و نباید از ضرورت مهیا کردن و در دسترس قرار دادن انواع مختلف بازی های فکری برای آنها در هر سنی که باشند غافل شد. بازی های فکری بر روی مهارت های مختلف کودکان تمرکز می کنند و آن ها را ارتقا می دهند. یکی از مهم ترین مهارت ها برای آینده کودکان، خلاقیت است. پرورش و رشد خلاقیت در کودکان می تواند امکانات بی شماری را در آینده برای کودکان و فرزندان شما ایجاد کند. بنابراین می توان وسایل بازی کودک را طوری هوشمندانه انتخاب کرد که این مهارت را در آن ها تقویت کند.

نقش اسباب بازی در رشد و یادگیری

نقش اسباب بازی در رشد کودکان انکارناپذیر بوده و بخشی جدایی ناپذیر از مراحل رشد آن ها به شمار می رود. به ویژه بازی های فکری که موجب رشد مهارت های فکری و ذهنی کودک اعم از قوه تخیل، تفکر، ادراک و خلاقیت می شوند. انواع بازی ها و فعالیت های پرورش ذهن وجود دارد که می تواند کمک کند کودکان از صفحه های نمایش تلویزیون، تبلت و گوشی برای مدتی دور شده و علاوه بر ایجاد سرگرمی، موجب تحریک ذهن آن ها نیز گردد. باید توجه کرد که بازی برای کودک فقط جنبه سرگرمی ندارد او با بازی کردن دائما در حال یادگیری مهارت های جدید است. یادگیری و توسعه به طور مستمر اتفاق می افتد و وظیفه والدین این است که با انتخاب بازی های مناسب، زمینه یادگیری مهارت های پر اهمیت و ضروری را برای کودک فراهم کند.

اسباب بازی های فکری و آموزشی

تفکر تحلیلی، درک مطلب، آگاهی فضایی، یادگیری مفهومی، تفکر جانبی و انتقادی، خلاقیت، حل مسئله، پیشرفت زبانی و موارد  دیگر از جمله مهارت هایی هستند که استفاده از انواع بازی های فکری کودکان می توانند به ایجاد و تقویت آن ها کمک کنند. بازی های فکری نیاز به تفکر جانبی و یافتن راه حل های خلاقانه دارند. باید خلاقیت کودکان تشویق شود و یک بازی فکری می تواند به تقویت این امر کمک کند. نیاز به فکر کردن در خارج از چارچوب برای حل یک معما را می توان در زمینه های دیگر یادگیری آن ها ، از هنر گرفته تا نوشتن خلاق و همچنین بازی با دوستانشان، به کار برد. برای دانش آموزان نیز می توان از تفکر خلاق برای موضوعاتی که قوانین سختگیرانه تری مانند ریاضیات و علوم دارند استفاده کرد.

بازی بلوک یا آجر

آجرها یا بلوک ها از ابتدایی ترین انواع بازی های فکری کودکان به شمار می روند. در این بازی کودک خود را در معرض آجرهایی با رنگ و اندازه های مختلف می بیند و  شروع به کشف آن ها کرده و قوه تخیل خود را به کار می گیرد. در ابتدا کودک با کپی کردن الگوهای موجود برای ساخت شروع می کند و شکل های مختلفی که می بیند را می سازد  اما پس از آن با استفاده از خلاقیت خود تلاش می کند تا شکل های مختلفی که در ذهن دارد را روی آجرها پیاده کند. این تلاش کودک سبب می شود تا خلاقیت وی رشد کرده و تقویت شود.

پازل ها و لوگوها برای خلاقیت کودکان

پازل ها و لوگوها و جدول ها نیز از جمله انواع بازی های فکری کودکان هستند که برای رشد خلاقیت کودکان مفید هستند. اگرچه در بزرگسالان هم می توانند مهارت های خلاقانه را بهبود دهند. پازل ها و لوگوها سطح بندی های مختلفی دارند و از انواع ساده تا پیچیده برای گروه های سنی مختلف می توانند به کار گرفته شوند. این بازی های فکری فرد را ملزم می کند که از زاویه ای جدید یا غیرمنتظره به مسئله نزدیک شده و تلاش کند تا آن را حل کند در نتیجه از مناطق جدیدی از مغز خود استفاده کرده و فکر را بازتر می کند. لوگوها جز اسباب بازی های ساختنی نیز به شمار می روند که مهارت های مختلف دیگر را نیز تقویت می کنند.

بازی های فکری گروهی

بازی های فکری گروهی را فراموش نکنید این بازی به صورت دو نفره یا بیشتر به انواع شکل ها و بسته بندی ها در اسباب بازی فروشی ها یافت می شوند. بازی های فکری گروهی علاوه بر خلاقیت، مهارت های اجتماعی را نیز افزایش می دهند و به کودکان فرصت می دهد که نه تنها خلاقیت خود را توسعه دهند، بلکه در این روند روابط بین فردی را نیز بهبود ببخشند. از آنجایی که خلاقیت و روابط هر دو کلید شادی هستند، بازی هایی از این دست می توانند به کودک شادی نیز ببخشند.

روش تقویت مهارت خلاقیت توسط بازی های فکری

انواع بازی های فکری کودکان در واقع معماهای فکری هستند که به استفاده از منطق برای یافتن پاسخ نیاز دارند. هر کودکی ممکن است روش تفکری متفاوتی را برای حل مسائل پیش رو در بازی های فکری به کار بگیرد. تفکر جانبی یا حل مشکلات با رویکرد غیرمستقیم یا خلاقانه اغلب می تواند توسط کودک به کار گرفته شده و به وی کمک کند که از زاویه دیگری به یک راه حل برسد. از آن جا که بازی های فکری برای کشش ذهن طراحی شده اند، کودک را ترغیب می کند که به فکر بیفتد و به روشی جایگزین با حل مساله خود روبرو شود، این عمل همان تقویت خلاقیت است که می تواند در مراحل بعدی زندگی به کودکان کمک کند. بنابراین بهتر است خرید اسباب بازی فکری و آموزشی را در کنار سایر اسباب بازی های سرگرم کننده و جذاب برای کودکان فراموش نکنیم.

همواره بازی های فکری متفاوتی را برای کودک تهیه کنید.

برای این که فرایند رشد و تقویت مهارت های خلاقانه در کودک به طور مستمر انجام شود بهتر است از انواع بازی های فکری کودکان به صورت متنوع و مخلوط با یکدیگر استفاده شود. انجام مخلوطی از بازی های فکری بهتر از یک مورد است. بازی های فکری و معمایی ذهن را به روش های متفاوت از یادگیری های متعارف تمرین می دهند. مانند هر عضله دیگر، ما باید مغز خود را ورزیده کرده و قدرت ذهنی خود را حفظ کنیم و شروع از سنین پایین در این خصوص به ما کمک می کند. حفظ ذهن ورزیده و آماده می تواند به کارهای مدرسه کودکان، فعالیت های بدنی و توانایی سازگاری سریع تر با چیزهای جدید کمک کند.

آیا بازی های ویدیویی نیز در رشد خلاقیت کودکان تاثیر دارند؟

طبق تحقیقات جدید دانشمندان دانشگاه ایالتی میشیگان، به غیر از انواع بازی های فکری کودکان که نقش مهمی در رشد خلاقیت کودکان دارند بازی های ویدیویی نیز بدون توجه به خشونتی یا غیرخشونتی بودن بازی، می توانند سبب رشد خلاقیت در کودکان شوند. مطالعه ای در مورد نزدیک به 500 کودک 12 ساله نشان داد که هرچه بچه ها بیشتر بازی های ویدیویی انجام می دهند، خلاقیت بیشتری در انجام کارهایی مانند طراحی تصاویر و نوشتن داستان دارند. در مقابل، این تحقیق نشان داد که استفاده از تلفن های همراه، اینترنت و رایانه (غیر از بازی های ویدیویی) ارتباطی با ایجاد خلاقیت ندارد. به نظر می رسد این مطالعه اولین نمایش مبتنی بر شواهد رابطه بین استفاده از فناوری و خلاقیت است. یافته های این مطالعه باید به طراحان بازی انگیزه دهد تا جنبه هایی از فعالیت بازی های ویدیویی را شناسایی کنند که مسئول تأثیرات خلاقانه هستند.

اهمیت بازی های فکری خلاقانه

با ترکیب فعالیت های تحریک کننده و خلاقانه به عنوان بخشی از برنامه روزمره کودک، شما در حال ایجاد بنیادی برای یادگیری و رشد شناختی وی هستید. بازی خلاق برای رشد سالم مغز مهم است. 75 درصد مغز پس از تولد کودک، بین تولد و اوایل دهه 20 رشد می کند. در این مدت، بازی خلاقانه مغز را تحریک می کند تا بین سلول های عصبی ارتباط ایجاد کند. این ارتباطات عصبی همان چیزی است که به کودکان در ایجاد مهارت های حرکتی و مهارت های ظریف (نوشتن و کارهای دقیق دستی) کمک می کند. علاوه بر این، بازی خلاقانه در طول سال های بزرگسالی باعث افزایش ارتباط در لوب پیشانی می شود، که نقش مهمی در برنامه ریزی و تصمیم گیری دارد. ( لوب پیشانی قسمت جلویی مغز است که کارکردهای مربوط به پیدا کردن راه حل برای مسائل، تمرکز کردن، حرکات ارادی و غیره را برعهده دارد.)

خلاقیت و اهمیت بازی های خلاقانه

خلاقیت توانایی “باور کردن” است. این توانایی ذهن ما را به جاهایی می برد که قبلاً هیچکس نرفته است. مطالعات نشان داده است کودکانی که از استفاده از تخیل خود الهام گرفته اند، در سنین بالا خلاقیت بیشتری دارند. لازم به ذکر است که خلاقیت فقط به هنر محدود نمی شود. همچنین خلاقیت به افراد کمک می کند تا روش های ابتکاری و جدید را کشف کنند و محصول یا راه حل جدیدی برای سهولت یا سرگرمی بیشتر در زندگی ایجاد کنند. بازی خلاق باعث تحریک خلاقیت و تخیل می شود.

بازی خلاق باعث بهبود هوش، یادگیری و حافظه می شود.

مطالعات نشان داده است که رابطه معنی داری بین بازی و تفکر واگرا وجود دارد. تفکر واگرا با ایجاد توانایی مغز در جستجوی راه حل های مختلف برای هر سناریوی خاص، ارتباط دارد. به عنوان مثال ، در مطالعه ای روی کودکان 6 تا 7 ساله ، 52 کودک به دو گروه تقسیم شدند. گروهی از کودکانی که با خمیر نمک بازی می کردند به طور قابل توجهی خلاق تر از گروهی بودند که به یک تمرین ساختاری ( مانند نوشتن یک متن از رو ) اختصاص داده بودند.

بازی های خلاق عملکرد اجرایی مغز را توسعه می دهد.

عملکرد اجرایی در مغز به ما امکان می دهد تا برنامه ریزی و سازماندهی، مدیریت زمان و توجه، تصمیم گیری در مورد مناسب و نامناسب و به خاطر سپردن جزئیات داشته باشیم. عملکرد اجرایی همچنین به کودکان در حال رشد کمک می کند تا بر احساسات خود مسلط شوند. به ما امکان می دهد از تجربیات گذشته خود بیاموزیم تا بفهمیم در حال حاضر چه کاری باید انجام دهیم. در مرکز عملکرد اجرایی مغز، لوب فرونتال یا پیشانی قرار دارد. همه این مهارت ها در کنترل خود و نظم و انضباط مهم است. کودکانی که عملکرد اجرایی خوبی دارند، در مدرسه خوب عمل می کنند، با دیگران کنار می آیند و تصمیمات خوبی می گیرند.