عوامل موثر در بازی کودک، متعددی وجود دارد که موثرترین شان، شامل: سن، جنس، هوش و محیط. می باشند. در ادامه این مقاله می خواهیم به بیان این چهار عامل مهم بپردازیم و هر یک را به صورت خلاصه بررسی نماییم. مانند گذشته همراه توی فورت باشید.
عوامل موثر در بازی کودکان
تاثیر سن
سن را می توان اولین آیتم موثر در بازی کودک نامید. هر سنی، بازی دوران خاص خودش را دارد و کودک آن را دوست دارد و انجام می دهد. به عنوان مثال در نوزادی، او حرکات دست و پا و لگد زدن را انجام می دهد. به صداسازی و خارج کردن انواع صدا از گلویش علاقمند است.
زمانی که کمی بزرگتر شد؛ والدین و سایر اعضای خانواده با او دالی بازی می کنند؛ یعنی صورت شان را با دست می پوشانند و بعد از اینکه برداشتند “دالی” می گویند. انجام این کار همان و خوشحالی و ذوق زدگی کودک همان.
در خردسالی او تمایل به انجام بازی فردی دارد. گاهی اوقات دو خردسال در کنار هم هستند ولی هر کدام بازی خودش را داردانجام می دهد و به دیگری کاری ندارد. کاملا مستقل و بدون هیچ گونه ارتباط با هم.
در سن سه تا چهار سالگی، کودکان تمایل دارند با یکدیگر بازی کنند و بازی های ارتباطی را انتخاب می کنند. گاهی اوقات وسایل و اسباب بازی های خود را به دیگران می دهند؛ با این حال علایق فردی شان اولویت اول را دارد و آن ها را فدای گروه نمی کنند.
از چهار تا شش سالگی، کودک بیشتر از همیشه دوست دارد که با گروه بازی کند و یک هدف مشترک داشته باشند.
بهترین تقسیم بندی در این باره مربوط به ژان پیاژه می باشد:
«در جریان رشد سه نوع بازی مشاهده می شود که از نظر ساختار با یکدیگر متفاوتند و به ترتیب یکی پس از دیگری ظاهر می شوند.
الف) بازیهای تمرینی (2 ـ 0 سالگی):
در بیان چگونگی بازیهای تمرینی، پیاژه بازی را وسیله ای برای لذت بردن از حواس می داند، زیرا کودک لمس کردن، چشیدن، گوش کردن، حرکت اعضای بدن و احساس کیفیت مختلف اشیا را از راه به کارگیری حواس درمی یابد و این جریان سبب لذت بردن او می گردد. کودک با استفاده از حواس، از تقلید پا فرا می گذارد، به تکرار می پردازد و حرکاتش از شکل ابتدایی آزمایش و خطا به مهارت می رسد. این حرکات تقلیدی مقدمه ای
می شوند تا کودک بتواند به اعمال پیچیده تری دست بزند.
ب) بازیهای نمادی (5 ـ 2 سالگی):
در این مرحله از بازی که از دو سالگی تا پنج سالگی ادامه می یابد، عناصر جدیدی وارد بازی کودکان می شوند. واقعیتها تغییر شکل می یابند. اشیایی که وجود ندارند به وسیله اشیای دیگر نمایش داده می شوند. از تکه چوبی اسب و با قرار دادن چند بالش در کنار هم خانه و یا باغچه ای می سازند. کودک در این مرحله به تمرین تجربیات زندگی می پردازد و آنها را به شکلهای مختلف تجربه و آزمایش می کند.
ج) بازیهای باقاعده (11 ـ 7 سالگی):
در ان مرحله اثرات بازی برای تمام عمر باقی می ماند و همزمان با رشد کودک و گذشت زمان به صورت کاملتری انجام می شود. بازیهای باقاعده معمولاً قواعد آنها از بزرگترها به کوچکترها یا از نسلی به نسل دیگر منتقل می شود. در بازیهای باقاعده رقابت وجود دارد و علاوه بر آن در هر بازی قراردادهایی وجود دارد که نهادی شده است و با قراردادهایی که ممکن است دایمی بوده و یا بر اساس موافقت موقتی خود بازیکنان باشد
تاثیر جنس
جنسیت یکی از عوامل مؤثر بر بازی کودکان است. به همی دلیل است که تفاوت های زیادی بین بازی دختران و پسران وجود دارد. مهمترین تفاوت ها شامل موارد زیر می باشند:
- ذات و فطرت: پسران بنا به طبیعت شان یکسری از فعالیت ها را دوست دارند و همین طور برخی از دختران.
- انتظارات و تفاوت هایی که جامعه از دختر و پسر دارد؛ به مرور زمان باعث ایجاد این تفاوت می شود.
در ادامه فهرستی از بازی های موردعلاقه دختران و پسران را می بینیم:
بازی های مورد علاقه پسران:
- استفاده و کارکردن با ابزارهای فنی
- تیراندازی
- دوچرخه سواری
- کشتی گیری
- فوتبال
- مشت زنی
- بادبادک بازی
- ماشین بازی
- تفنگ بازی
- دنبال بازی
- تیله بازی
- کارت بازی
بازی های موردعلاقه دختران
- خاله بازی
- مهمان بازی
- عروسک بازی
- طناب بازی
- لی لی بازی
- رقصیدن
- خیاطی
- معمابازی
- فروشندگی
- معلم و شاگرد
تعریف دیگری نیز وجود دارد و آن این است که؛ اکثر پسرها تمایل به بازی های پرتحرک و با فعالیت زیاد را دوست دارند. آن ها می خواهند انرژی خود را مصرف کنند و مسابقه و رقابت کردن بپردازند. اما دختران معمولا بازی های کم تحرک تر، آرام تر و بی صداتر را ترجیح می دهند.
نکته مهم این است که؛ زمانی که هر دو جسن (دختر و پسر) کودک هستند، میان نحوه بازی کردن شان تفاوت چشمگیری وجود ندارد؛ اما زمانی که به مدرسه می روند، تاثیر جامعه ارزشی که جامعه و عرف برای هر جسنیت قائل است به صورت کاملا آشکار بر روی شیوه بازی، تاثیر می گذارد.
تفاوت های جنسی و کل کل های دختر و پسری، از سن هفت یا هشت سالگی شروع می شود. پسران، دختران را اذیت و مسخره می کنند و اصلا خودشان را وارد جمع بازی آن ها نمی کنند.
تاثیر محیط
این عامل دیگر تاثیر محیط است که از دو زاویه مورد بررسی قرار می گیرد:
الف- طبق نظر بعضی از روانشناسان، تنوع در عوامل محیطی بیشترین تاثیر را در رشد هوش کودک دارد. به عنوان مثال هر چقدر کودک چیزهای مختلفی را ببیند و برای درک آن ها از حواس پنج گانه خود استفاده کند، در آینده از تمامی حواس خود می تواند بهتر و موثرتر استفاده نماید و علاقه بیشتری به برقراری ارتباط از خود نشان می دهد.
البته باید شناخت کافی از قابلیت ها و توانایی های او داشته باشیم. اگر محرک ها به اندازه نباشند و برطبق توانایی فرزند نباشد؛ ممکن است اثری معکوس را داشته باشد و منجر به ایجاد آشفتگی فکری و ایجاد خلل در یادگیری بشود.
از طرف دیگر اگر، محرکات کافی نیز در اختیار او قرار ندهیم؛ سیستم عصبی و مغزی او رشد کافی نخواهند داشت.
کودک باید دنیای اطراف خود را بشناسد با آن ها ارتباط برقرار کند تا از همه جهات رفتاری، اجتماعی، عاطفی، فکری، اخلاقی و سایر موارد رشد کافی داشته باشد. پس بدین منظور بهتر است اسباب بازی های مختلف برای او بخرید و در اختیارش بگذارید. اجازه دهید بازی های مختلف را انجام دهد و در گروه ها شرکت کند
ب- براساس یک تحقیق روانشناسی بر روی کودکان، مشخص گردید که کودکان ژاپنی بیشتر علاقمند به شرکت در فعالیت های غیر رسمی گروهی می باشند. بچه های امریکایی نیز تمایل زیادی به انجام دادن بازی های گروهی و رقابتی دارند.
فرهنگ یک جامعه نیز در شیوه بازی تاثیر دارد. حتی مناطق شمالی و جنوبی یک کشور نیز فعالیت ها و بازی هایشان با هم تفاوت دارد. در کش.رها و مناطق محروم بچه ها یاد می گیرند که برای خوشان وسایل بازی درست کنند. همین روند ساخت اسباب بازی برایشان یک بازی دلچسب به حساب می آید.
تاثیر هوش
بچه های باهوش سعی بر این دارند که وسایلی را به عنوان اسباب بازی انتخاب کنند که با آن ها دست به خلاقیت و ابتکار بزنند. آن ها همیشه به دنبال تنوع هستند و زمان کمی را به یک بازی اختصاص می دهند.
در سنین بالاتر این کودکان دوست دارند اشیایی را جمع آوری کنند و کلکسیون بسازند. زیرا آن ها خواهان داشتن فعالیت های جسمی و فکری هستند.
توانایی هایشان زیاد است از این رو در جمع و گروه زیاد نمی مانند و دوست دارند به تنهایی بازی کنند.
پنج معیار را به عنوان شاخصهای بازی :
1ـ بازی دارای هدف در خود است.
2ـ بازی اختیاری است نه اجباری.
3ـ بازی دلپذیر و خوشایند است.
4ـ بازی فاقد سازمان می باشد.
5ـ بازی از قید کشاکش و پرخاش آزاد است.
دیدگاه خود را بنویسید