اولین قدمی که والدین برای انتخاب فضای مؤثر و مثبت برای تربیت فرزندان خود باید داشته باشند، شناخت افکار، احساسات و به طور کلی آگاهی از خودشان است. سبک فرزندپروری به نحوه و کیفیت تعامل بین والدین و کودکشان گفته می‌شود که تحت تأثیر عوامل اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و تربیتی خود والدین هست.
تعریف فرزند پروری
فرزندپروری یا پرورش کودک روند یا جریانی از حمایت و ترقی بخشیدن از لحاظ فیزیکی، عاطفی، اجتماعی و توسعه فکری یک کودک از دوران کودکی تا دوران بزرگسالی است. فرزندپروری به پیچیدگی های تربیت کودک نه فقط برای یک رابطه بیولوژیکی اشاره دارد. فرزند پروری به معنای رفتارهایی نظیر: تربیت و پرورش، ارضای نیازها، مراقبت، آموزش و ارتباط سالم در قبال فرزندان است.
انواع سبک های فرزند پروری در روانشناسی:
انواع سبک فرزند پروری نمایانگر کلی احساسات در خانه است. پژوهشگران چهار نوع سبک فرزند پروری را معرفی می کنند که عبارتند از:
- سبک مستبدانه: دارای کنترل بالا و محبت کم.
- سبک سهل گیرانه: دارای کنترل کم و محبت زیاد.
- سبک طرد کننده: دارای کنترل کم و محبت کم.
- سبک مقتدرانه: دارای کنترل زیاد و محبت زیاد.
شیوه های فرزند پروری:
والدین قاطع واطمینان بخش : والدین این الگو معمولا با فرزندشان با محبت هستند و ضمن کنترل منطقی فرزندشان از آنان توقع رفتار عاقلانه و منطقی دارند.
والدین مستبد و دیکتاتور: در این الگو ، والدین بر اعمال قدرت و انضباط اجباری تاکید می کنند. و کمتر با آنان گرم و مهربان هستند.افرادی که در این خانواده ها بزرگ شده اند در ظاهر حالت تسلیم و اطاعت از خود نشان می دهند،ولی در واقع دچار هیجان و اضطراب هستند.
شیوه تربیت خانواده « آزاد منش » :یکی از شیوه هایی که خانواده ها در تربیت فرزندان خود اتخاذ می کنند شیوه آزادمنشی است .برخی از اولیاء با الگوبرداری از روش تربیت خود ویا مقابله با روش تربیتی که خودشان بر اساس آن رشد یافته اند چنین روشی را اتخاذ می کنند . در این روش اولیاء با دادن اختیارات به کودک ، او را در مسیر تعلیم و تربیت آزاد می گذارند .
شیوه تربیتی خانواده «متعادل» : خانواده هایی که روش میانه و معتدلی در تربیت به کار میگیرند و با فرزندانشان به خوبی ارتباط برقرار می کنند فرزندان این گونه خانواده ها از اعتماد به نفس خوبی برخوردارند و در اجتماع ضمن رعایت مقررات به خوبی می توانند با دیگران ارتباط برقرار کنند .
شیوه تربیتی خانواده «دیکتاتور» :در خانواده های دیکتاتور (زورگو) یک نفر به عنوان حاکم خانواده است و هر حرکتی در خانواده باید با رضایت او انجام گیرد . بنابراین فرزندان آنها در یک محیط مسموم رشد می کنند و از اختیارات کمتری برخوردارند و گاهی حق تصمیم گیری برای خصوصی ترین مسایل فردی خود را ندارند.
نکاتی در مورد فرزند پروری
۱- اینکه گاهی اوقات گریه کنید، چیز بدی نیست
پدر یا مادر بودن یک کار احساسی، روحی، فیزیکی و البته طاقت فرسات. برخی اوقات احساس می کنید خود را خیلی مقید کرده اید و دربند هستید. مشکلی از سمت شما وجود ندارد چرا که فشار درونی زیادی به شما وارد شده و راه خلاصی از آن گریه کردن و تخلیه روحی است. این کار نشانه ضعف شما نیست، بلکه گریه کردن به شما این فرصت را می دهد که استرس های تان را کاهش داده و کنترل کنید و همین امر به شما کمک خواهد کرد که بعد از یک گریه سالم، احساس بهتری داشته و آرام تر شوید.
۲- جدیدترین و گران ترین اسباب بازی کودک، سرگرمی خود شماست
اسباب بازی های گران قیمت فقط زمانی که در جعبه هستند برای فرزندان تان جذابیت دارند، به عبارت دیگر کودکان شما جعبه های اسباب بازی را دوست دارند. به نظر شما یک بچه کوچک به گران قیمت بودن اسباب بازی ها اهمیت می دهد؟ نه چندان! چیزی که در ذهن فرزند ما زیاد می ماند زمانی است که ما بیرون از خانه می رویم و بچه ها با آب صابون حباب درست می کنند و بازی های کودکانه انجام می دهند. پس پول های اضافی تان را برای آینده فرزندان تان سرمایه گذاری کنید و فرصت را برای کودکان تان به منظور لذت بردن از اتفاقات و وسایل ساده تر فراهم کنید.
۳- اگر از همه لحظات بودن در کنار فرزندان تان لذت نمی برید، والدین بدی نیستید
اگر هنگام صبحانه با یک اسباب بازی بزرگ روی میز رو به رو شدید، سعی کنید عصبانی نشوید، چرا که گاهی اوقات بهترین لحظات زندگی، دور هم بودن هایی است که در ظاهر دلپذیر نیستند ولی در باطن جزو شیرین ترین و زیباترین لحظات زندگی انسان هستند. یادتان باشد که هر پدر و مادری روزهای سختی را در پیش داشته و دارد، حتی کسانی که در ظاهر هرگز روزهای سختی نداشته اند. بنابراین سعی کنید زندگی را به خودتان سخت نگیرید. زندگی مثل رفتن به قفس حیوانات برای بزرگ و رام کردن آنها نیست، شما اینطور فکر نمی کنید؟!
۴- نه گفتن به کودکان، ضربه روحی به آنها وارد نمی کند
آموزش قوانین و حریم و حدود دیگران به کودکان امری ضروری برای رشد احساسی و روحی آنهاست، البته ممکن است که اخم و گریه کنند و اینکه اوقات شما را برای مدتی تلخ کنند ولی با یک تکه کیک شکلاتی قبل از خواب این حالت از یادشان خواهدرفت. مکررا «بله گفتن» به کودکان، به لوس بار آمدن آنها منجر می شود و حتی زمانی که بالغ شوند نیز این خصلت را به همراه خواهند داشت. از سوی دیگر اینکه «نه» خود بمانید، درس بزرگی برای آموزش احترام گذاشتن به کودکان است که منجر به احترام گذاشتن آنها به حدود دیگران می شود.
۵- برخی اوقات کودکان تان را تنها بگذارید و این به معنای رها کردن آنها نیست
در حقیقت تنها گذاشتن فرزندان تان گاهی اوقات نکته ای مهم برای کمک به استقلال آنهاست. اوقات تنهایی به کودکان کمک می کند از خلاقیت خود برای داشتن لحظاتی لذت بخش استفاده کرده و آنها را به استقلال داشتن و خودکفابودن تشویق می کند. کودکانی که این مهارت را یاد بگیرند، به راحتی قادر خواهند بود زمان های تنهایی شان را بدون هیچ احساس غم و اندوه با وحشت پشت سر گذارند. کودکان با سن کمتر را زمان هایی تنها بگذارید که بتوانند بدون کمک والدین یا پرستار کودک که در اتاقی دیگر حضوردارند، خود را سرگرم کنند.
۶- لازم نیست در برابر فرزندان تان همیشه عالی باشید
گاهی فرصتی بسیار مناسب برای یاددادن درسی به کودکان همراه با یک مثال پیش می آید؛ زمانی که اشتباه می کنید، به آنها نشان دهید اگر از درس های آن عبرت بگیرند، اشتباهات می توانند به عنوان گامی مهم برای دست یابی به هدفی بزرگ تر باشند. این مسئله آنها را برای حل مشکلات و داشتن اعتماد به نفس بیشتر ترغیب خواهدکرد.
۷- گاهی به خودتان استراحت بدهید
برخی اوقات که کودکان تان در حال کتاب خواندن، نقاشی یا بازی هستند لحظاتی را برای آرامش جسم و روح تان مثلا با مشاهده یک برنامه تلویزیونی اختصاص دهید چرا که بعد از یک استراحت کوتاه، احساس بسیار بهتری خواهید داشت. این کار شما به کودکان تان هم یاد خواهدداد زمانی که تحت فشار روحی هستند، استراحتی کوتاه و دوباره انرژی گرفتن، سالم ترین و کارآمدترین راه برای آرام شدن است.
۸- به کودکان اجازه ندهید که با تلفن همراه بدون محدودیت بازی کنند
اگر می خواهید پیام های بی معنا برای همه مخاطبان تان ارسال نشود یا اینکه عکس های تان سر جایش باقی بماند، قبل از اینکه تلفن همراه تان را به کودکان بدهید، برایش قفل بگذارید در غیر این صورت باید منتظر عواقب بدی باشید.
۹- وقتی فرزندتان چیزی را نمی خورد از خاصیتش برای او بگویید
اگر کودک تان چیزی را نمی خورد، کمی درنگ داشته باشید و بعد رو به او کنید و بگویید به نظرم نباید اسفناج بخوری، چون این ماده سبزرنگ می تواند تو را بسیار قوی کند و به تو انرژی فوق العاده ای بدهد باری وقتی که در پارک بازی می کنی یا در استخر مشغول شنا هستی. تو هم که اینها را نمی خواهی، درست است؟
غالبا پاسخ کودکان تان «نه، نه» خواهد بود! مطمئن باشید که این روش به خوبی جواب می دهد.
۱۰- زمان چرت زدن کودکان تان فرصت مناسبی برای انجام کارهای دیگر است
بسیاری به شما پیشنهاد می کنند وقتی کودکان تان خواب هستند، شما هم بخوابید بله. این توصیه در صورتی صحیح است که شما نخواهید کار دیگری در زندگی تان انجام دهید! ماشین لباسشویی را پر کنید، دوش بگیرید، با دوستان تان حرف بزنید و البته گاهی اوقات برای بازسازی ذهن و جسم و روح تان به همراه فرزندتان چرت بزنید.
عناصر اصلی فرزندپروری عبارتند از:
- پاسخگویی والدین: میزانی که والدین عامدانه فردیت، خودگردانی، ابراز وجود را در فرزند خود پرورش می دهند و بطور هماهنگ، حمایت کننده و تأیید کننده به خواسته ها و نیازهای خاص فرزندان پاسخ می دهند .
- بازخواست کنندگی والدین: تقاضای والدین از فرزندان مبنی بر هماهنگ ساختن با کل خانواده بواسطه نیازهای رشدی شان، نظارت، جدی تر نظم و تمایل به برخورد با فرزندی که نافرمانی می کند.
دیدگاه خود را بنویسید