رشد شتابان و چشمگیر تبلت ها و رواج آن میان کودکان، موضوعی نیست که بتوان با بی تفاوتی از کنار آن گذشت . چرا که کودک خودمان هم، دیر یا زود خواهان استفاده از این وسیله مرموز و در عین حال جذاب می شود . بنابراین به نظر می رسد مهمترین وظیفه والدین در این حوزه، افزایش آگاهی نسبت به معایب و مزایای استفاده از اسباب بازی تبلت به عنوان یک اسباب بازی مدرن و مدیریت بهینه آن باشد. به همین منظور در ادامه به برخی از توصیه های صاحب نظران این حوزه پیرامون بایدها و نبایدهای استفاده از تبلت ها پرداخته ایم .
تبلت ها برای کدام رده سنی مناسب نیست
در طول سال اول تولد مغز کودکان به سرعت رشد می کند . در این سن تعامل با افراد نقش مهمی در رشد و توسعه توانایی های ذهنی آنها دارد . پایین انداختن سر و نداشتن ارتباط چشمی هنگام استفاده از تبلت ها در این دوران ، برای رشد مغز مناسب نیست.
اهمیت تماس چهره ای برای نوزادان
“عدم گرفتن بازخورد از چهره” برای کودکان زیر ۲ سال اضطراب آور است . در نتیجه آنها تلاش می کنند با کارهای مختلف عکس العمل چهره ای والدین شان را ارزیابی کنند . واضح است که کلمات پدر و مادر به تنهایی و بدون حالت چهره آنها را آرام نمی کند . به همین دلیل برای کودکان زیر ۳۰ ماه هیچ چیزی نمی تواند جایگزین تعامل مستقیم افراد شود . کودکان نیاز به سرپرستانی دارند که نسبت به آنها حساس بوده و پاسخگو باشند . مشغول شدن والدین به گوشی های همراه یا سرگرم کردن کودکان با اسباب بازی تبلت آنها را از این تعامل سازنده محروم می کند .
تاثیرگذاری بر رابطه ها
کودکان زیر دو سال وقتی سرگرم بازی با اسباب بازی تبلت شان می شوند، ارتباطشان با والدین و خواهر و برادرشان کاهش می یابد. این امر مانع توسعه مهارت های عاطفی و اجتماعی آنها می شود.
این در حالی است که ثابت شده کودکان مهارت هایی نظیر همدلی ، بینش و آشنایی با افراد جدید را از طریق ارتباطات انسانی بلند مدت می آموزند.
بررسی های محققان دانشگاه UCLA در سال ۲۰۱۴ نشان دهنده نکته مهمی بود . زمانی که تعامل چهره به چهره به خاطر غرق شدن در تبلت ها کاهش می یابد، کودکان قادر به درک درست احساسات و عواطف دیگران نخواهند شد .
کودکان برای موفقیت در زندگی به استفاده بهینه از هوش اجتماعی و عاطفی نیاز دارند
تحرک فیزیکی
کودکان نوپا نیاز به تحرک فیزیکی دارند . آنها نیاز دارند تجربیات خود را از طریق حواس افزایش دهند . در حالی که اسباب بازی تبلت مانند تلویزیون باعث بی تحرکی کودک می شود . علاوه بر آن در بلند مدت از چالاکی و سرعت عمل فیزیکی کودک می کاهد.
رشد شناختی در فضای سه بعدی
نوزادان و کودکان نوپا به طور کلی از دید سه بعدی محیط واقعی بیشتر می آموزند . اما در فضای مجازی که دید دو بعدی دارد قابلیت های شناختی آنها چندان توسعه نمی یابد .
موبایل و تبلت چه تاثیرات بدی روی کودکان کم‌سن دارند؟
۱. فرآیند ذهنی کودک به تاخیر می‌افتد
کودک باید از حواس پنجگانه برای زندگی‌اش در حال و آینده استفاده کند. حواس پنجگانه در محیط و طی تعامل کودک با هم‌بازی‌ها، مواجهه با سرما، گرما، خطر، هشدار، آسیب‌دیدن و… تقویت می‌شود اما متاسفانه تجربه‌هایی که کودک با بهره‌گیری از حواس پنجگانه به‌دست می‌آورد، محدود به فضای ۱۰ اینچی دوبعدی شده است. چنین ابزاری فرآیند رشد ذهنی کودک که با حواس پنجگانه در ارتباط است به تاخیر می‌اندازد.
۲. هوش هیجانی کودک کاهش می‌یابد
محققان غیر از بهره هوشی به هوش هیجانی افراد نیز توجه دارند. هوش هیجانی بخش مهمی از هوش در انسان‌هاست که می‌توانند با استفاده از آن، زندگی را مدیریت کنند. تحقیقات دانشگاه یو‌سی‌ال‌ای در سال ۲۰۱۴ نشان داد گوشی‌های هوشمند، باعث کاهش توانایی کودکان در برقراری ارتباط با دیگران و فعالیت‌های اجتماعی‌شان می‌شوند و آنها نمی‌توانند تحلیل و واکنش مناسبی در ارتباطاتشان داشته باشند. به عبارتی، با کاهش هوش هیجانی مواجه هستند.
کودکان کمتر از ۲ سال اصلا نباید به گوشی تلفن‌همراه یا تبلت نگاه کنند. کودکان ۳ تا ۶ ساله فقط روزی یک ساعت و کودکان و نوجوانان ۶ تا ۱۷ ساله فقط روزی ۳ ساعت مجاز هستند با تبلت یا گوشی‌های تاچ‌اسکرین بازی کنند.
۳. دایره واژگانی کودک کاهش می‌یابد
تبلت و گوشی‌های تاچ‌اسکرین مهارت مکالمه در کودکان را کاهش می‌دهند و دامنه لغات را محدود می‌کنند. آکادمی بیماری‌های کودکان آمریکا اعلام کرد کودکان کمتر از ۲ سال که در معرض صفحه‌های الکترونیک اعم از تلویزیون، رایانه، گوشی‌های هوشمند، تبلت و… قرار می‌گیرند، دچار کاهش مهارت‌های کلامی و یادگیری در زبان هستند.
وقتی کودک با تبلت بازی می‌کند، از او بخواهید درباره مهارت‌های بازی با شما صحبت کند. بهتر است شما هم همان بازی را یاد بگیرید. این کار باعث می‌شود کودک با شما ارتباط چشمی برقرار کند. این دلیل خوبی برای مکالمه بین کودک با والدین و آموزش مهارت کلامی و یادگیری در کودک است.
۴. احتمال چاق شدن کودک افزایش می‌یابد
بحث دیگر، اختلال رشد بدنی در این کودکان است. کودک باید بدود و فعالیت کند ولی با در دست گرفتن تبلت فقط باید بنشیند. نشستن باعث چاقی در کودکان می‌شود. بردن کودک به مدت نیم‌ساعت در پارک اطراف منزل بسیار کمک‌کننده است. حتی در همان پیاده‌روی خیابان به کودک اجازه بدهید، بدود. آنچه خطرناک است عادت کردن ذهن کودک به بی‌حرکتی است.
۵. سیستم اسکلتی کودک دچار اختلال می‌شود
موضوع بعدی فشاری است که به عضلات گردن، شانه و دست‌های کودک وارد می‌شود. کودک ساعت‌های متوالی در یک وضعیت نامناسب قرار می‌گیرد که معمولا هم حالت قوز کرده است و با انگشتان خود روی تبلت فشار وارد می‌کند. عضلات در این حالت به طور دائمی در حال انقباض هستند. ضمن اینکه بازی‌های رایانه‌ای مانند نگاه کردن به تلویزیون فقط توام با لذت نیستند و استرس و درگیری ذهنی هم همراه دارند. بازی‌های رایانه‌ای کودک را به سمت بدترین نوع نشستن سوق می‌دهند. ستون مهره‌های کودک نرم است و اگر به همین شکل رشد کند، کودک در آینده دچار قوز دائمی خواهد شد. برای جلوگیری از این مشکل، باید تبلت کوچک‌تر و سبک‌تری انتخاب کرد و آن را روی میز یا پایه قرار داد. همچنین حواس پدر یا مادر به کودک باشد تا هنگام قوز کردن به او تذکر بدهند. اصلاح قوزی در بزرگسالی کار بسیار دشواری است.
۶. خواب کودک مختل می‌شود
نکته مهم غیر از امواج الکترومانیتیک، امواج بلولایت است. این امواج از صفحات تاچ‌اسکرین ساطع می‌شود. امواج، با اختلال در ترشح هورمون ملاتونین در مغز ، نظم ساعت بیولوژیک بدن را به‌هم می‌زنند و نتیجه این است که کودک به سختی به خواب می‌رود و عمق خواب هم کمتر خواهد شد. این نکته می‌تواند باعث بروز خستگی مزمن در کودک شود و آثار مخربی بر روند رشد کودکان به‌ویژه در سنین بلوغ خواهد داشت. چنین کودکانی به طور متوسط ۶۰ دقیقه کمتر از کودکانی که در معرض اشعه بلولایت نیستند، می‌خوابند.
۷. توان یادگیری کودک کاهش می‌یابد
اختلال در تمرکز و یادگیری در کودکانی که از ای‌بوک یا کتاب الکترونیک استفاده می‌کنند بسیار بیشتر از کودکانی است که کتاب معمولی می‌خوانند. در ای‌بوک اشعه وجود دارد و امکانات موجود، ذهن را از تمرکز روی مطلب منحرف می‌کنند.
۸. احتمال ابتلای کودک به برخی سرطان‌ها افزایش می‌یابد
انجمن بین‌المللی تحقیقات سرطان (تحت نظر سازمان جهانی بهداشت) در سال ۲۰۱۱ امواج رادیو فرکوئنسی را به عنوان عوامل محتمل در ایجاد سرطان معرفی کرد. عوارض خطرناک این امواج بر مغز به‌ویژه در کودکان، به دلیل اینکه استخوان جمجمه‌شان ظریف‌تر است، بیشتر باید مورد توجه قرار گیرد. بدن انسان مجموعه‌ای از یون‌های مختلف است که مدام در حال جابجا شدن هستند هر کدام از یون‌ها بار الکتریکی متعادلی دارند. (در بیماری‌ها تعادل آنها به‌هم می‌خورد.) اگر فرض کنیم هر یون قطبی از آهنربا باشد، امواج الکترومانیتیک تلفن‌همراه یا اینترنت خواه‌ناخواه می‌توانند نظم یون‌ها را به‌هم بزنند، بنابراین بهتر است وقتی تلفن‌همراهتان را دست کودک می‌دهید وای‌فای آن را خاموش کنید. هنگام خواب نیز همین کار را انجام دهید یا تلفن‌همراه را از اتاق خارج کنید.
کاربرد تبلت برای پیش دبستانی ها
بچه ها قبل از سن مدرسه خصوصا از ۳ تا ۶ سالگی باید تخیلات خود را بیان کنند تا به افراد مبتکر و خوشفکر تبدیل شوند . این امر در جریان بازی های فعال کودک با اسباب بازی ها اتفاق می افتد. پرداختن بیش از حد به تبلت باعث می شود اسباب بازی های سنتی به فراموشی سپرده شوند .
به تازگی برخی از طراحان ، تبلت هایی را طراحی کرده اند که نیازمند استفاده از اسباب بازی در کنار تبلت است.این کار به منظور بازگرداندن جایگاه ارزنده اسباب بازی ها در رشد کودکان صورت گرفته است .آنها معتقدند نمی توان جلوی بازی بچه ها با تبلت را گرفت . اما می توان با طراحی محتوای مناسب تر ، کاربری های بهتری برای تبلت ها ایجاد کرد . اینگونه بچه ها تماس شان را با دنیای واقعی و اسباب بازی هایشان حفظ کنند.
هنگام استفاده از اسباب بازی تبلت کنار کودک بنشینید و او را راهنمایی کنید
کودکان پیش دبستانی به منظور ” توسعه قشر جداری مغزشان ” به تعامل با افراد و اشیا فیزیکی واقعی نیاز دارند. کاترین استایر روانشناس دانشگاه هاروارد است . او می گوید :
استفاده از تبلت ها زمان گفت و گوی دو طرفه و دوستانه میان والدین و کودکان را کاهش می دهد. بنابراین بسیاری از نگرانی ها و اضطراب های کودکان که با یک گفت و گوی ساده حل و فصل می شود ، درون کودک باقی می ماند . این مساله باعث انباشت استرس های کوچک در درون آنها شده و ممکن است در آینده مشکلاتی را برایشان ایجاد کند .
بنابراین به والدین توصیه می شود که کودک را با تبلت ، تنها به حال خود رها نکنند. بلکه هنگام استفاده از تبلت ها کنار کودکانشان بنشینند . او را راهنمایی کنند یا بعد از اتمام بازی درباره محتوای بازی آنها و اتفاق های روزمره دیگر صحبت کنند.
تبلت ها در مقایسه با کتاب ها
بر اساس مطالعات انجام شده کودکان ۳ تا ۵ ساله ای که از طریق کتاب های الکترونیکی برایشان داستانی خوانده شد، در مقایسه با بچه هایی که کتاب های فیزیکی مطالعه کردند، درک مطلب پایین تری داشتند. استفاده از جلوه های بصری نظیر صداها و رنگها در کتابهای الکترونیکی موجود در تبلت ها ، گاهی باعث حواس پرتی کودکان می شود . در نتیجه دامنه توجه و در نتیجه درک مطلب آنها را کاهش می دهد . اما استفاده از کتاب های الکترونیکی برای کودکانی که از دامنه توجه خوبی برخوردارند، آنها را با مشکل درک مطلب مواجه نمی کند.
استفاده آموزشی از اسباب بازی تبلت
کمتر از ۱۰ درصد از محتواهای آموزشی تبلت ها جنبه آموزشی مشخصی دارند. این موضوع کار پدر و مادرها را در تشخیص دادن محتوای برنامه ها مشکل تر می کند. بیشتر والدین به تهیه محتوای آموزشی برای تبلت های کودکان علاقه دارند. اما آنها بیشتر به محتواهای سرگرم کننده دسترسی دارند. محتوایی که معمولا نه تنها بار آموزشی خاصی ندارند، بلکه اگر هدایت و کنترل نشوند می توانند آسیب زننده هم باشند.
دیدگاه خود را بنویسید