پلاستیک، معضل سبک زندگی امروز است. بیشترین زباله‌های موجود در طبیعت که آفت محیط زیست شده‌اند محصولات پلاستیکی هستند. می‌توان ضررهای پلاستیک برای محیط زیست و انسان را از جنبه‌ها و ابعاد مختلف بررسی کرد و البته در بیشتر موارد به نتایج خوشایند و امیدبخشی نرسید. (مگر آن که مردم در شیوه‌ی مصرف و سبک زندگی خود تجدید نظر کنند و دولت‌ها نیز با وضع و اجرای قوانین، این روند را حمایت نمایند.) اما آنچه در اینجا برای ما مهم است نقش پلاستیک در زندگی و سلامت کودکان است. همه‌ی ما از جنبه‌های گوناگون مراقب فرزندان خود هستیم. از سلامتی تن و روان آنها گرفته تا غذایی که می‌خورند و بازی‌ها و فعالیت‌هایی که در کودکی به آنها می‌پردازند. هدف اصلی هر پدر و مادری این است که از فرزند خود در زمینه‌های گوناگون مراقبت کند اما همیشه این هدف به راحتی برآورده نمی‌شود. به عنوان مثال بعضی از پدر و مادرها در کنار کلم بروکلی و لبوی پخته (دست کم امیدوارم این سبزیجات در برنامه غذایی بچه‌ها باشند.) چیپس و پفک را در رژیم غذایی کودک قرار می‌دهند. این همان الگوی مخرب و اشتباهی است که ممکن است در جنبه‌های دیگری غیر از تغذیه نیز تکرار شود. پدر و مادر از یک سو با صرف وقت، بودجه و مراجعه به پزشکان و مشاوران مختلف سعی می‌کنند بهداشت جسمی و روانی کودک را تأمین کنند و از سوی دیگر اسباب بازی‌های پلاستیکی ساخته شده از PVC را- که خطرناک‌ترین نوع پلاستیک است- برای بازی در اختیارش قرار می‌دهند. بدون این که از خود بپرسند آیا اسباب بازی‌های پلاستیکی مضر هستند یا نه. موضوع اسباب‌بازی‌های پلاستیکی آنجا اهمیت خود را بیشتر نشان می‌دهد که به یاد می‌آوریم کودکان خردسال معمولاً عادت دارند اشیا را با دهان خود لمس کنند. این به آن معنی است که آنها اسباب بازی پلاستیکی را به دهان خود وارد می‌کنند، می‌جوند یا می‌مکند. بنابراین بدون آن که بدانند، سموم پلاستیک را وارد بدن خود می‌کنند. سمومی که به راحتی جذب می‌شوند اما به همان راحتی دفع نمی‌شوند.
اسباب بازی‌های پلاستیکی برای محیط زیست مضر هستند
۱. دانشمندان تخمین می‌زنند که حدود صد و پنجاه میلیون تن پلاستیک در اقیانوس‌ها رها شده باشد. پیش‌بینی می‌شود در صورت عدم تغییر روند فعلی، این میزان در حدود ۸ میلیون تن در سال افزایش یابد. گفته‌ی مشهوری در مجامع علمی مطرح است و آن این است که تا سال ۲۰۵۰، در تمام اقیانوس‌ها به اندازه‌ی وزن ماهی‌ها پلاستیک وجود دارد! احتمالاً اسباب بازی‌های پلاستیکی سهم قابل توجهی در این فاجعه خواهند داشت. این به آن معناست که اسباب بازی‌های پلاستیکی برای محیط زیست مضر هستند.
۲. تخمین زده‌اند که حدوداً ۱۴۰۲ تن از اسباب بازی‌های پلاستیکی‌ای که سال گذشته در سراسر انگلستان فروخته شده‌اند در پایان عمر خود طی ۲، ۵ یا ۱۰ سال، در خط ساحلی انگلستان به طول ۵۰ کیلومتر رها می‌شوند. اگر تنها نیمی از این اسباب بازی‌ها وارد دریا شوند، به این معنی است که ۷۰۱ تن (هفتصد و یک هزار کیلوگرم) اسباب بازی پلاستیکی به محیط زیست آبی هجوم برده‌اند. اگر بخواهیم از این عدد توصیف ملموس‌تری ارائه دهیم، این مقدار پلاستیک برابر با وزن ۵۸ اتوبوس قرمز دو طبقه‌ای است که ناوگان حمل و نقل عمومی لندن را تشکیل می‌دهند.
۳. مسئله‌ی اصلیِ تولید تعداد بالای اسباب بازی‌های پلاستیکی این است که به دلیل ماهیت مواد و ساختار به کار رفته در آنها، اکثریت قریب به اتفاق این اسباب بازی‌ها قابل بازیافت نیستند. در این زمینه، اسباب بازی‌های پلاستیکی‌ای که با باتری کار می‌کنند شمشیر دو لبه‌ی آلایندگی هستند زیرا نه تنها مواد پلاستیکی بلکه خود باتری‌ها هم نمی‌توانند بازیافت شوند.
آیا اسباب بازی های پلاستیکی سمی هستند؟
بله! تقریباً هر اسباب بازی پلاستیکی نرمی که با PVC ساخته می‌شود، یا ترکیبی از چند ماده شیمیایی سمی که بیشتر در پلاستیک های PVC وجود دارد، اسباب بازی‌های پلاستیکی را برای کودکان، خردسالان و حتّی نوزادان، خطرناک می‌کند و تأثیرات منفی روی سلامتی آنها دارد.
شیشه شیر کودک، حلقه‌های دندان درآوردن (در اصطلاح عام: «دندونی»)، لیوان کودک (در بازار: سیپی کاپ) و اسباب بازی‌های فشاری، اغلب با دو ماده سمی تالِیت‌ها و بیسفنول‌ای (BPA) ساخته می‌شوند. تحقیقات نشان می‌دهند که این مواد شیمیایی به طور فزاینده‌ای نقش هورمون‌ها را شبیه‌سازی یا آنها را از عملکرد طبیعی بازمی‌دارند (به عنوان مثال هورمون استروژن یا تستوسترون) و رشد و نمو سالم را مختل می‌کنند.
مواد مضر موجود در اسباب بازی‌های پلاستیکی
مواد مضر موجود در اسباب بازی‌های پلاستیکی عبارتند از:
- بیسفِنول‌ای (BPA)- بیسفنول A مخل عملکرد درست هورمون‌ها است. از آن برای ساخت پلاستیک پلی کربنات (پلاستیک سخت و شفاف) استفاده می‌شود. انسان در درجه‌ی اول از طریق فعالیت‌های گوارشی- مثل قورت دادن، مکیدن یا جویدن- و همچنین تماس با پوست، در معرض این ماده‌ی خطرناک قرار می‌گیرد.
- تالِیت‌ها (Phthalates)- تالِیت‌ها دسته‌ای از مواد شیمیایی هستند که به عنوان نرم کننده در ترکیباتی مانند PVC (کلرید پلی وینیل) استفاده می‌شوند. کار اصلی تالیت‌ها (آدم را یاد هابیت‌ها می‌اندازد! اما برخلاف هابیت‌ها، تالیت‌ها خطرناک و مضر هستند) نرم کردن محصولات پلاستیکی است. تولید اسباب بازی‌های پلاستیکی نرم به جای اسباب بازی‌های سفت و سخت و نیز ایجاد عطر و بوی خوش در این محصولات به خاطر وجود تالیت در آنهاست. همچنین در ساخت پلاستیک به عنوان حلال و فیکساتور از آنها استفاده می‌شود. دو نوع از رایج‌ترین انواع تالِیت که در تولید اسباب بازی‌های پلاستیکی مورد استفاده قرار می‌گیرند عبارتند از DEHP (دی اتیل هگزیل تالِیت) و DNIP (دی ایزونونیل تالِیت). تالِیت‌ها در تولید بسیاری از محصولات از جمله مواد آرایشی به کار می‌روند. در صنعت اسباب بازی، استفاده از تالیت‌ها در تولید اسباب‌بازی‌های دهانی یا هر قسمتی از اسباب بازی که ممکن است وارد دهان کودک شود ممنوع شده است.
- پلی وینیل کلراید (PVC)- پی وی سی (پلاستیک نرم وینیل) اغلب حاوی سرب و تالِیت است که در هنگام تولید یا تجزیه، دیوکسین‌های سرطان زا را در محیط زیست آزاد می کند.
- پلی استایرن (P.S، معروف به فوم) – استایرن سمی می‌تواند از پلاستیک پلی استایرن عبور و نشت کند.
چند حادثه ناشی از مواد شیمیایی سمی در اسباب بازی‌های پلاستیکی
1. در ژوئن سال 2007 بیش از 1.5 میلیون واحد از قطارهای چوبی ساخت شرکت RC2 Corporation که بسیار محبوب و پرفروش هم بودند جمع آوری شدند. دلیل این اقدام این بود که رنگ به کار رفته در تولید این قطارها از استاندارد‌های دولت ایالات متحده در ممنوعیت استفاده از سرب تخطی کرده بود. کمیسیون ایمنی کالای مصرف کننده ایالات متحده (CPSC) به خانواده‌ها هشدار داد که فوراً از بازی بچه‌ها با این اسباب بازی جلوگیری کنند.
۲. در سال ۲۰۰۷ بیش از ۱۷ میلیون اسباب بازی پس از آن که مشخص شد استاندارد استفاده از سرب در رنگ را نقض کرده‌اند جمع آوری شدند.
3- در ژانویه 2010 پنجاه و پنج هزار واحد طلا و جواهر لباس کودکان که حاوی مقادیر بالایی از کادمیوم (Cd) بود توسط کمیسیون ایمنی کالای مصرف کننده امریکا جمع شد.
۴- در ژوئن ۲۰۱۰ دوازده میلیون لیوان نوشیدنی تبلیغاتی با پوشش نقاشی شده کادمیوم موجود در مک دونالد جمع شد. همچنین به مصرف کنندگان توصیه شد که بلافاصله استفاده از محصول را متوقف کنند.
چرا از پلاستیک در ساخت اسباب بازی‌های کودکان استفاده می‌شود؟
۱. دوام
دوام اسباب بازی‌های پلاستیکی به مراتب بیشتر از اسباب بازی‌های چوبی است و می‌توان آنها را خم کرد، تاب داد و روی آنها حکاکی کرد بدون آن که صدمه‌ی جدی به آنها وارد شود. البته اینجا پای بازی کودک در میان است. بنابراین دست کم اسباب بازی‌های پلاستیکی می‌توانند تا حد قابل قبولی در برابر رفتارهای معمولاً سخت و خشن بچه‌ها با اسباب بازی‌ها مقاومت کنند.
۲. قابلیت شست و شو
یکی دیگر از مزایای اسباب بازی‌های پلاستیکی نسبت به برخی مواد دیگر مثل چوب، این است که اسباب بازی‌های پلاستیکی قابل شست و شو هستند. بچه‌ها دوست دارند با اسباب بازی‌هایشان در خاک، گل، برف و… بازی کنند. اگر اسباب بازی‌ها بر اثر این گونه تفریحات نیاز به شستن پیدا کنند به راحتی می‌توان آنها را تمیز کرد. برای این کار فقط به یک پارچه مرطوب نیاز است. بعد از تمیزکاری، اسباب بازی‌ها مثل روز اولشان نو به نظر می رسند. اسباب بازی های پلاستیکی نه تنها ماندگاری بالایی دارند، بلکه خطر انتقال آلودگی و میکروب از اسباب بازی‌های قابل شست و شو به کودکان یا وارد کردن آنها به خانه را نیز به حداقل می‌رسانند!
۳. استحکام
به دلیل قابلیت ارتجاعی، کشسانی یا الاستیکی اسباب بازی‌های پلاستیکی، بچه‌ها عاشق آنها هستند. زیرا می‌توانند هر بلایی که می‌خواهند سرشان بیاورند و هر طور دلشان خواست با آنها بازی کنند. مقاومت در برابر آزار و اذیت زیاد و خشونت بچه‌ها ویژگی‌ای است که باعث می‌شود بچه‌ها ساعت‌ها با اسباب بازی‌هایشان سرگرم بمانند و خوش بگذرانند.
۴. نگهداری کمتر
با وجود این که اسباب بازی‌های چوبی بسیار زیبا هستند و محبوبیت زیادی دارند اما چوب به عنوان یک ماده طبیعی، در صورت عدم نگهداری مناسب همیشه مستعد پوسیدگی است. اسباب بازی چوبی ممکن است بشکند و تکه‌های تیز آن به کودک آسیب برساند.
دیدگاه خود را بنویسید